Budowa przy granicy

5 marca 2001 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że przepis, zezwalający na budowę przy granicy pod warunkiem uzyskania zgody sąsiada, jest niezgodny z Prawem Budowlanym.

Uzasadnienie było podobne, jak w wypadku dwóch wcześniejszych orzeczeń dotyczących: możliwości wydania przez urząd postanowienia zastępującego zgodę na budowę przy granicy oraz ogrodzeń między sąsiadami.
We wszystkich tych sprawach Trybunał Konstytucyjny uznał, że przepisy rozporządzenia ministra gospodarki przestrzennej i budownictwa w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, które ograniczają sposób korzystania z własności nieruchomości, wykraczają poza ramy upoważnienia ustawowego. Prawo budowlane uprawnia właściwego ministra jedynie do wydania przepisów techniczno-budowlanych, nie zaś do ingerencji w sferę prawa własności. Prawo to może być ograniczone, ale tylko w drodze ustawy, co gwarantuje art. 31 ust. 3 Konstytucji.
Trybunał nie kwestionował natomiast samej zasadności istnienia przepisu, który pozwalałby na budowę przy granicy.

Skutki dla budujących

Wyrok Trybunału powoduje utratę mocy obowiązującej § 12 ust. 6 rozporządzenia ministra gospodarki przestrzennej i budownictwa w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Pozostają natomiast w mocy te przepisy techniczno-budowlane, które określają minimalne odległości budynku od granicy:
- 3 m w wypadku ściany bez otworów,
- 4 m w wypadku ściany z otworami okiennymi lub drzwiowymi.
Oznacza to, że od dnia ogłoszenia wyroku Trybunału nie jest  możliwa lokalizacja budynku przy granicy, chyba że zezwalają na to ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Niestety, większość planów miejscowych nie zawiera żadnych ustaleń w zakresie sposobu usytuowania budynków.
Do Prawa budowlanego musi więc być wprowadzony zapis zezwalający, w pewnych warunkach, na usytuowanie budynku przy granicy lub w odległościach mniejszych, niż określone w rozporządzeniu. Jeśli tak się nie stanie, to budowa przy granicy może się okazać niemożliwa. Nawet jeśli sąsiedzi będą zainteresowani lub wręcz zmuszeni do lokalizacji domu w ostrej granicy, bo na przykład wielkość działki pozwala jedynie na budowę bliźniaka lub szeregówki, to uzyskanie pozwolenia na taką budowę będzie wymagało uzyskania zgody ministra budownictwa na odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych. Jest to decyzja uznaniowa, a jej uzyskanie może przedłużyć całą procedurę uzyskiwania pozwoleń budowlanych nawet o kilka miesięcy. Miejmy nadzieję, że taki stan prawny nie potrwa długo.

Podstawa prawna:
-wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 5 marca 2001 r. sygn. akt P. 11/2000 (Dz. U. nr 17, poz. 207)
- rozporządzenie ministra gospodarki przestrzennej i budownictwa z 14 grudnia 1994 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (t.j. Dz.U. z 1999 r. nr 15, poz. 140 z późn. zm.)