Dom bez przeszkód. DOM BEZ BARIER

Utrata sprawności, choćby czasowa, może się zdarzyć każdemu z nas. Zastanów się więc, czy w domu, który budujesz, mogłaby mieszkać osoba poruszająca się na wózku inwalidzkim?

Każdy dom powinien spełniać potrzeby osoby nie tylko zdrowej, ale i mniej sprawnej. Umożliwić jej normalne codzienne funkcjonowanie i stworzyć warunki do aktywności zawodowej, uprawiania własnego hobby czy prowadzenia domu. Nigdzie, a tym bardziej we własnym domu, nie powinniśmy dla takich osób tworzyć miejsc specjalnie wydzielonych - enklaw, ale cały dom powinien być dla nich dostępny. Spójrzmy więc na nasz przyszły dom oczami osoby poruszającej się na wózku. Łatwo wyróżnić typowe miejsca, które dla osoby niepełnosprawnej będą trudne w użytkowaniu. Podobnych domów, jak ten poniżej, buduje się bardzo wiele.

Dom z przeszkodami, czyli jak nie powinno być. Autor: Marek Sternicki , Agnieszka Sternicka

Bez przeszkód: ale jak to zrobić?
Jeśli zdecydujemy się na wybudowanie domu dostępnego dla niepełnosprawnych, większość decyzji musimy podjąć już na etapie wyboru projektu domu i zaplanowania jego otoczenia. Można wybrać projekt zrobiony specjalnie z myślą o niepełnosprawnych (są takie projekty w katalogach) albo taki, który w razie potrzeby łatwo zaadaptować.

Od furtki do domu
Zarówno furtka, jak i brama, powinny się otwierać do wewnątrz posesji i nie powinny mieć progów. Furtka nie może być węższa niż 90 cm. Jest to wystarczająca szerokość, aby wygodnie można było przejechać wózkiem inwalidzkim, wózkiem dziecięcym, czy przejść przy pomocy dwóch kul. Nie należy powiększać tej szerokości, jeśli jest skrzydłowa. Im dłuższe bowiem ramię skrzydła, tym trudniej je będzie otworzyć: skrzydło furtki będzie cięższe, a także będzie wymagało większego pola manewrowego przed nim. Furtka, której skrzydło drzwi się przesuwa, może być szersza. Chodnik prowadzący do domu powinien mieć nawierzchnię utwardzoną i szorstką. Jeśli teren jest spadzisty, zamiast zwykłego chodnika trzeba będzie zrobić pochylnię z odpowiednim spadkiem podzieloną na odcinki nie dłuższe niż 9 m.

Autor: Marek Sternicki , Agnieszka Sternicka

Przed drzwiami wejściowymi
Najlepiej, aby różnica wysokości między poziomem gruntu a posadzką parteru była jak najmniejsza (nie może być jednak mniejsza niż 15 cm). Gdy w takim domu zamieszka osoba niepełnosprawna, łatwiej jej będzie wchodzić do domu. Większe wysokości wymagają bardziej skomplikowanych rozwiązań (transportery, podnośniki, bardzo długie pochylnie). Jeśli do domu prowadzą tylko trzy schodki, wystarczy niewielka pochylnia. Już na etapie projektu trzeba jednak przewidzieć dla niej miejsce (najkorzystniej, jeśli będzie usytuowana wzdłuż jednej ze ścian domu). Podest przed drzwiami wejściowymi musi zapewnić obrót wózkiem i wygodne otwieranie drzwi siedzącemu na wózku inwalidzkim.

Autor: Marek Sternicki , Agnieszka Sternicka

Poruszanie się w domu
Wiatrołap. Poza swoją podstawową funkcją - zatrzymywania chłodu, jaki wpada do domu po otwarciu drzwi wejściowych - jest też często miejscem, gdzie zdejmujemy i wieszamy odzież, zmieniamy obuwie, suszymy parasole. Osoba poruszająca się na wózku najczęściej tutaj też zmienia wózek z terenowego na pokojowy. Należy więc przewidzieć miejsce na "garażowanie" wózka.
Przedpokój (hol). Pełni głównie funkcję komunikacyjną: stąd prowadzą zwykle drzwi do innych pomieszczeń w domu. Ważna jest szerokość pomieszczenia - między sprzętami i otwartymi skrzydłami drzwi powinna ona wynosić nie mniej niż 150 cm. Rozwiązaniem, które ułatwia poru-szanie się osobie na wózku, są drzwi przesuwne lub składane, a tam gdzie to możliwe, lepiej w ogóle zrezygnować z drzwi. Nie można jednak zastępować drzwi kotarą lub zasłonami: są niebezpieczne. Powierzchnia podłogi powinna być równa: bez progów i uskoków. Nawet jeden stopień między holem a pokojem dziennym może być uciążliwością. W domu z piętrem obok schodów dobrze byłoby przewidzieć miejsce na zamontowanie podnośnika czy windy.

Autor: Marek Sternicki , Agnieszka Sternicka

Kuchnia
Powinna być usytuowana blisko wejścia do domu. Nie musi być bardzo duża, aby była wygodna. Między rzędami dolnych szafek powinno pozostać jednak wolne miejsce potrzebne na obrót wózkiem. Ważne jest też, aby była w sasiędztwie jadalni, a najlepiej, jeśli znajdzie się w niej miejsce na kącik jadalny. W kuchni najważniejszy jest wygodny dostęp do wszystkich kuchennych "stanowisk pracy" (kuchenki, zlewozmywaka, blatu roboczego) oraz wszystkich przechowywanych w kuchni produktów i naczyń.
Wygodne wsunięcie kolan pod blat zapewnia wolna przestrzeń o szerokości 80 cm i głębokości 60 cm. Przy rozmieszczeniu szafek do przechowywania rzeczy należy pamiętać, że najlepiej sięga się po nie na wysokość 40-120 cm (licząc od poziomu podłogi).

Autor: Marek Sternicki , Agnieszka Sternicka

Przyjazna łazienka
Warto zaplanować jedną z łazienek w domu tak, aby w razie potrzeby mogła korzystać z niej osoba niepełnosprawna. Taka łazienka powinna być przede wszystkim umieszczona w miejscu łatwo dostępnym i na tyle duża, aby między urządzeniami pozostało wolne miejsce potrzebne na obrót wózkiem. Najbardziej wygodnym pomieszczeniem jest takie, które swoim kształtem zbliżone jest do kwadratu. Najlepiej, aby łazienka była nie mniejsza niż 240 x 240 cm. Zamiast wanny lepiej zainstalować prysznic - specjalną bezprogową kabinę lub natrysk bez kabiny - tylko z kratką odpływową w podłodze (o tym, jak zrobić taki brodzik, pisaliśmy w Muratorze 4/2001). Minimalna powierzchnia na kabinę natryskową wynosi 2,5 m². Górna krawędź umywalki powinna znajdować się na takiej wysokości, aby pod nią pozostała wolna przestrzeń o wysokości 70 cm. Sedes przeznaczony do korzystania przez osobę niepełnosprawną powinien być wyższy niż dla osoby sprawnej.

Autor: Marek Sternicki , Agnieszka Sternicka

Sypialnia (pokój własny)
Korzystne położenie pokoju osoby starszej i niepełnosprawnej to parter domu. Dlatego najlepiej wybrać taki projekt domu, w którym jest wydzielony pokój na parterze. Na pewno taka sypialnia powinna być w miejscu łatwo dostępnym: nie mogą prowadzić do niej schodki ani kręte korytarze. Warto zadbać o bliskość łazienki lub możliwość urządzenia jej obok. Jednocześnie jej usytuowanie powinno zapewnić jak największą prywatność, możliwość relaksu i wypoczynku. Osoba starsza lub niepełnosprawna ma też inne potrzeby, dlatego najlepiej, aby pokój był duży! Powinno znaleźć się tam miejsce na meble i sprzęt do pracy i nauki, pomoce rehabilitacyjne, a także miejsce na przyjmowanie gości, czasami również poruszających się na wózkach. Jeśli to możliwe, z takiego pokoju powinno prowadzić również wyjście na taras.

Sypialnia z wyjściem na taras. Autor: Marek Sternicki , Agnieszka Sternicka

Sypialnia z przylegającą do niej łazienką.