Farby elewacyjne. Przegląd

Tylko farba dobrze dobrana do podłoża zapewni elewacji ładny wygląd i trwałość przez wiele lat. Dlatego wybierając farbę, kierujmy się jej właściwościami, a nie tylko kolorem.

Na co farba musi być odporna
Wilgoć i woda. Niekorzystnie na farbę oddziałuje przede wszystkim wilgoć z zewnątrz w postaci pary wodnej i deszczu. Działa na nią także wilgoć przenikająca z wnętrza domu: powstająca podczas codziennego użytkowania, a w nowych domach także ta znajdująca się w zaprawach do murowania ścian czy gładzi wykańczającej podłogi.

Słońce. Przez wiele godzin każdego dnia elewacje wystawione są na działanie promieni słonecznych. Promienie ultrafioletowe i zmiany temperatury mogą powodować zbyt szybkie płowienie koloru (choć zależy to także od rodzajów pigmentów zastosowanych do barwienia). Pod ich wpływem farba może się łuszczyć lub na jej powłoce może się wytrącać biały osad.

Związki chemiczne. W zanieczyszczonym powietrzu i w kwaśnych deszczach znajduje się wiele związków, na które farba elewacyjna musi być odporna. Agresywne są zwłaszcza związki dwutlenku siarki i dwutlenku węgla.

Farba elewacyjna nie tylko zdobi, ale także chroni ściany przed wpływem czynników zewnętrznych. Autor: Michał Glinicki , Jacek Kucharczyk		Aby białe ściany domu na długo zachowały estetyczny wygląd, warto pomalować je farbami silikonowymi, na których brud osiada w mniejszym stopniu. Autor: Zygmunt Stępiński

Rodzaje farb
Na rynku dostępnych jest wiele rodzajów farb, z których każda chroni malowane powierzchnie w nieco inny sposób. Najbardziej popularne są farby organiczne (czyli takie, które zawierają związki węgla i wodoru): silikonowe i akrylowe oraz silikonowo-akrylowe. Mniejszym powodzeniem cieszą się farby nieorganiczne: krzemianowe i wapienne.

Farby silikonowe
Spoiwem w tych farbach jest zwykle żywica silikonowa. Tworzą one powłokę chroniącą przed wnikaniem wody. Woda może osiadać na powierzchni pokrytej farbą silikonową, ale nie wnika w głąb ściany. Jednocześnie farba ta, dzięki dobrej paroprzepuszczalności, umożliwia oddychanie ściany, czyli swobodne wydostawanie się wilgoci z wnętrza domu.
Zazwyczaj tego typu produkty stosuje się razem ze środkami gruntującymi. Środki te są tak dobrane, że zwiększają przyczepność farby do podłoża, a jednocześnie chronią podłoże przed wnikaniem wilgoci z otoczenia, a wraz z nią soli (powstaje tak zwana warstwa hydrofobowa). Powłoka z farby silikonowej pozwala na utrzymanie ściany w czystości przez długi czas. Niektóre farby tego rodzaju tworzą powłoki o właściwościach samoczyszczących. Dzięki temu po deszczu elewacja pozostaje całkowicie sucha i czysta – spływająca woda spłukuje z niej brud.
Farbę silikonową można stosować na podłoża mineralne, czyli tynki (najczęściej cementowo-wapienne, rzadziej wapienne i cementowe), beton, cegłę czy płyty włókno-cementowe. Farby silikonowe, podobnie jak i inne produkty organiczne, mogą być nakładane praktycznie na każdą starą farbę (niezależnie od jej rodzaju), pod warunkiem że dobrze trzyma się podłoża.

Farby akrylowe
Ich głównym składnikiem są polimery akrylowe. Farby tworzą powłoki ochronne o bardzo dobrej przyczepności do podłoża. Ze względu na niską (w porównaniu z farbami silikonowymi) przepuszczalność pary wodnej i gazów, w tym również dwutlenku węgla, farby akrylowe stosowane są do zabezpieczania powierzchni betonowych. Można je też stosować do malowania powierzchni płyt włókno-cementowych. Nie nadają się jednak na podłoże z tynku wapiennego. Powłoki akrylowe bardzo dobrze zabezpieczają powierzchnie cokołów lub podmurówek przed bezpośrednim wpływem wilgoci.
Podczas zabezpieczania betonu farbami akrylowymi jako środek gruntujący stosuje się silikonowe preparaty dostępne zazwyczaj w formie koncentratu, które są dodatkową ochroną przed wnikaniem wilgoci i soli do betonu.

Farby krzemianowe (silikatowe)
Spoiwem w tych farbach jest krzemian potasu. Coraz więcej dostawców oferuje tego rodzaju produkty, mimo że ze względów technicznych liczba kolorów w porównaniu do farb organicznych jest bardzo ograniczona.
Farba silikatowa przywiera do podłoża mineralnego dzięki dwuetapowej reakcji chemicznej. Najpierw spoiwo łączy się z zawartym w powietrzu dwutlenkiem węgla w wyniku czego powstaje żel, który następnie łączy się z podłożem. Z tego powodu przy malowaniu farbą silikatową potrzebna jest wprawa i doświadczenie, dlatego tę pracę lepiej powierzać specjaliście.
Farby krzemianowe nie nadają się do malowania istniejących już powłok z farb organicznych, nawet gdy są one w dobrym stanie. Można natomiast (po usunięciu słabo trzymających się fragmentów podłoża) pokrywać nimi powierzchnie malowane wcześniej innymi farbami nieorganicznymi – wapiennymi, cementowymi.

Farby wapienne
Choć stosuje się je rzadziej niż na przykład farby silikonowe, zdarzają się sytuacje, w których użycie tego typu farb jest konieczne. Dotyczy to zwłaszcza obiektów zabytkowych, w których tynk ma wartość historyczną. Na rynku dostępne są tradycyjne farby wapienne, których spoiwem jest wapno gaszone, twardniejące poprzez reakcję z dwutlenkiem węgla. Oferowane są one w postaci past, do których już na budowie dodaje się pigmenty, nadające farbie kolor. Producenci oferują również gotową do użycia farbę wapienną, w której spoiwem jest wapno gaszone przemysłowo. Ważne jest, aby zarówno przed malowaniem, jak i po malowaniu powierzchnię zwilżać wodą.

Przygotowanie podłoża
Tynk przeznaczony do malowania trzeba dokładnie obejrzeć i opukać. Poprzez opukanie jego powierzchni znajdziemy miejsca, w których nie przylega dobrze do podłoża. O tym, czy tynk dobrze trzyma się ściany, możemy się przekonać, zeskrobując wierzchnią warstwę w kilku wybranych miejscach. Jeżeli podczas takiego testu łatwo odspoi się warstwa tynku nawet niewielkiej grubości, to powinniśmy tę słabą powłokę usunąć. Wszelkie ubytki i pęknięcia tynku trzeba uzupełnić. Wypełnienia ubytków należy po wyrównaniu z płaszczyzną elewacji doprowadzić do chropowatości otaczającego tynku. W przeciwnym razie, obserwując elewację, możemy odnieść wrażenie, że miejsca naprawiane, o innej fakturze, będą miały inny odcień (zwłaszcza jeśli elewacja będzie w jasnym kolorze).
Czasami nawet w domu jednorodzinnym zdarza się, że podłożem pod farbę jest beton.
Konstrukcje betonowe mogą być w całości wykonywane na budowie lub z przygotowanych wcześniej w fabryce prefabrykatów. Beton układany na budowie ma zwykle chropowatą i porowatą powierzchnię, jest więc dobrym podłożem pod farby. Powierzchnie prefabrykatów są często zbyt gładkie, dlatego przed malowaniem należy je zagruntować, by zwiększyć przyczepność farby. Niezwykle ważne jest, by beton malować farbami, które utrudniają przenikanie gazów: dwutlenku węgla, dwutlenku siarki oraz chlorków i siarczków, gdyż gazy te powodują korozję betonu i umieszczonego w nim zbrojenia.
Bloczki z betonu komórkowego ze względu na swoją porowatość mogą wchłaniać znaczne ilości wody. Dlatego jeśli nie zabezpieczy się właściwie ich powierzchni, mogą zostać uszkodzone podczas mrozu, a ściana z nich wykonana będzie miała gorsze właściwości izolacyjne. Dlatego podczas malowania powierzchni tego typu, należy zwrócić uwagę, aby w spoinach elementów nie występowały pęknięcia lub szczeliny, przez które woda mogłaby dostać się do środka.

Spośród farb elewacyjnych można wybrać takie, które nadają się do pokrywania malowanych wcześniej powierzchni... Autor: HENKEL BAUTECHNIK		...jak i takie, które nadają się do surowych murów. Autor: HENKEL BAUTECHNIK

Ważne podczas malowania
Przestrzegaj instrukcji. Malowanie elewacji nie jest czynnością trudną. Każdy właściciel niewielkiego domu jednorodzinnego z powodzeniem może wykonać tę pracę sam. Jeśli stan podłoża pozostawia wiele do życzenia, lepiej zlecić malowanie wyspecjalizowanej firmie.
Zawsze należy stosować się do zaleceń producenta, a przede wszystkim pamiętać, aby:
- malować w odpowiedniej temperaturze. Niestety wciąż można zobaczyć malarzy beztrosko malujących powierzchnię elewacji mimo panującego mrozu lub w ulewnym deszczu;
- malować całą powierzchnię ściany. Błędem jest przerywanie malowania w połowie. Jeżeli tak zrobimy i będziemy chcieli dokończyć malowanie następnego dnia, odcień farby (pochodzącej z tej samej dostawy) może być inny;

Malowanie należy tak zaplanować, aby bez przerw malować jedną powierzchnię aż do załomu muru. Autor: POLIFARB BECKER DĘBICA

- przestrzegać przerw technologicznych. Zdarza się, że aby dotrzymać terminów, nie czeka się i maluje nowy tynk przed jego całkowitym utwardzeniem. Nie spiesz się z malowaniem. Tynk cementowo-wapienny twardnieje w wyniku uwadniania, czyli przyłączania z powietrza cząstek wodoru i tlenu, i nie powinno się go malować wcześniej niż po około 1-2 miesiącach.
Tynk wapienny natomiast twardnieje pod wpływem zawartego w powietrzu dwutlenku węgla i jego wytrzymałość wzrasta powoli, począwszy od powierzchni zewnętrznej. Tynk wapienny można malować farbami nieorganicznymi, na przykład krzemianowymi, po około dwóch miesiącach. Farbami wapiennymi możemy malować  wcześniej. Farb organicznych, na przykład silikonowych, nie należy stosować wcześniej niż po upływie roku. W przeciwnym bowiem razie powłoka z farby może utrudniać przenikanie dwutlenku węgla i w efekcie opóźniać twardnienie tynku.

Parametry dla wnikliwych
Paroprzepuszczalność. Zdolność do przepuszczania pary wodnej określa współczynnik Sd, którego wartość podaje się w metrach. Wartość tego współczynnika maleje wraz ze wzrostem paroprzepuszczalności.

Przybliżone wielkości współczynnika Sd [m] dla wybranych rodzajów farb.

Współczynnik Sd zmierzono dla farb naniesionych na beton komórkowy, otynkowany zaprawą cementowo-wapienną w temperaturze 23°C oraz przy względnej wilgotności powietrza po obu stronach ściany odpowiednio 100% i 50%. (za Tikkurila Coatings Journal 1997 r.)

Przenikalność dwutlenku węgla. Podobny współczynnik określa przenikalność przez powłokę farby dwutlenku węgla Sd(CO₂). Im współczynnik Sd(CO₂) ma mniejszą wartość, tym farba lepiej przepuszcza dwutlenek węgla.

Przybliżone wielkości współczynnika Sd(CO2) [m] dla wybranych rodzajów farb.

Dokumenty dla farb

Obecnie każda farba znajdująca się na rynku ma Atest Higieniczny, aprobatę techniczną i Deklarację lub Certyfikat Zgodności z tą aprobatą albo z Polską Normą. Już się do tego przyzwyczailiśmy, więc coraz mniej klientów pyta o te dokumenty. Coraz więcej osób interesuje się natomiast kartą bezpieczeństwa, która obowiązuje w krajach Unii Europejskiej i jest deklaracją producenta dotyczącą jakości produktu. W karcie tej, oprócz procentowego składu farby, można znaleźć informacje, co zrobić, jeśli podczas stosowania farba pryśnie nam na przykład w oko.

Farby elewacyjne silikonowe
FASADA EXTRAOdporna na ścieranie i przenikanie wody. Przepuszcza parę wodną. Tworzy trwałą powłokę.
Podłoże: każde mineralne, trzeba je zagruntować preparatem firmy Malfarb.
Malowanie: pędzlem, wałkiem lub przez natrysk dwiema warstwami.
Kolory: według palety barw RAL i NCS. Wydajność: 1 l wystarczy do jednokrotnego pomalowania 6-8 m² elewacji.
Cena: 10,98-12,80 zł/l zależnie od opakowania (5, 10, 20 l).
Producent: MALFARB.

Autor: MALFARB

KIVISILPrzepuszcza parę wodną i gazy. Umożliwia uzyskanie nietypowych efektów dekoracyjnych. Jest odporna na alkalia.
Podłoże: każde mineralne z wyjątkiem powłok elastycznych, trzeba je zagruntować wodnym preparatem Kivisil Primer lub rozpuszczalnikowym środkiem hydrofobowym Kivisil Silicone Protection.
Malowanie: pędzlem, wałkiem lub przez natrysk dwiema warstwami.
Kolory: według palety barw MONICOLOR. Wydajność: 1 l wystarczy do pomalowania 4-6 m² elewacji.
Cena: 31,26-37,36 zł/l zależnie od koloru i opakowania (3, 10, 20 l).
Producent: TIKKURILA.

Autor: TIKKURILA

LOTUSAN
Odporna na działanie wody, glonów, grzybów. Tworzy trwałą powłokę o niezmiennej barwie. Brud jest zmywany z powierzchni elewacji podczas deszczu.
Podłoże: każde mineralne, trzeba je zagruntować preparatem ispo HydroGrund.
Malowanie: pędzlem, wałkiem lub przez natrysk dwiema warstwami. Farbę rozcieńczyć wodą. Kolory: 400. Wydajność: 1-2 l wystarczą do dwukrotnego pomalowania 5m² elewacji.
Cena: 32 zł/l, opakowanie 12,5 l.
Producent: ISPO.

Autor: ISPO

NEOSIL
Tworzy matową powłokę o trwałej barwie.
Podłoże: każde mineralne, trzeba je zagruntować preparatem ispo Silikon Impragrund LF.
Malowanie: pędzlem, wałkiem lub przez natrysk dwiema warstwami. Farbę rozcieńczyć wodą. Kolory: 400. Wydajność: 1-2 l wystarczą do dwukrotnego pomalowania 5 m² elewacji.
Cena: 18,60 zł/l, opakowanie 12,5 l.
Producent: ISPO.

Autor: ISPO

SILBETTworzy trwałą powłokę. Stanowi ochronę antykorozyjną konstrukcji betonowych
i żelbetowych.
Podłoże: każde mineralne, płyty azbestowo-cementowe, włókno-cementowe i wiórowo-cementowe. Podłoże zanieczyszczone mchami, grzybami, porostami oczyścić środkiem grzybobójczym Biotox. Zagruntować impregnatem silikonowym Silgrunt.
Malowanie: pędzlem lub wałkiem dwiema warstwami. Kolory: około 2500. Wydajność: 1 l wystarczy do jednokrotnego pomalowania 7-8 m² elewacji.
Cena: 14,51-15,37 zł/l, zależnie od koloru i opakowania (4, 10 l).
Producent: LAKMA.

Autor: LAKMA

SILIKATFARG
Odporna na działanie wody. Przepuszcza parę wodną z wnętrza, co pozwala podłożu „oddychać”. Tworzy bardzo dobrą ochronę przed pleśnią.
Podłoże: każde mineralne i płyty azbestowo-cementowe, trzeba je zagruntować mieszaniną farb Silikatfarg i Silikatbinder, a następnie pomalować farbą Silikatfarg. Podłoże niejednolite lub bardzo chłonne trzeba dodatkowo zagruntować farbą Silikatbinder rozcieńczoną wodą.
Malowanie: pędzlem, wałkiem lub przez natrysk dwiema warstwami.
Kolory: około 2000 w systemie Beckers. Wydajność: 1 l wystarczy do pomalowania 4-5 m² elewacji.
Cena: 27,85-28,91 zł/l (biała), zależnie od opakowania(3,8; 9,4 l).
Producent: Alcro-Beckers Polska.

Autor: ALCRO-BECKERS

Farby elewacyjne akrylowo-silikonowe

DEKORFAS S Tworzy trwałe powłoki. Umożliwia „oddychanie” ściany.
Podłoże: betonowe, tynki cementowe i cementowo-wapienne, trzeba je zagruntować preparatem Gruntofil.
Malowanie: pędzlem, wałkiem lub przez natrysk dwiema warstwami. Pierwszą warstwę farby należy rozcieńczyć wodą.
Kolory: ponad 2000 według karty NCS i RAL.
Wydajność: 1 l wystarczy do dwukrotnego pomalowania 3 m² elewacji.
Cena: 13,13 zł/l (biała – opakowanie 10 l).
Producent: Polifarb Becker Dębica.   

Autor: POLIFARB BECKER DĘBICA

NOVASIL
Przepuszcza parę wodną i gazy.
Podłoże: każde mineralne z wyjątkiem farb wapiennych i powłok elastycznych. Należy je zagruntować wodnym preparatem Novasil (Kivisil) Primer.
Malowanie: pędzlem, wałkiem lub przez natrysk dwiema warstwami.
Kolory: według palety barw MONICOLOR.
Wydajność: 1 l wystarczy do pomalowania 4-6 m² elewacji.
Cena: 15,74-26,63 zł/l zależnie od koloru i opakowania (3, 10, 20 l).
Producent: TIKKURILA.

Autor: TIKKURILA

Farby elewacyjne akrylowe

ACRY-ŚNIEŻYNKA
Tworzy trwałą powłokę o bardzo dobrej przyczepności. Jest odporna na ścieranie.
Podłoże: każde mineralne, drewniane i drewnopochodne, trzeba je zagruntować preparatem Uni-Śnieżka. Malowanie: pędzlem, wałkiem lub przez natrysk dwiema, trzema warstwami. Pierwszą warstwę farby należy rozcieńczyć wodą.
Kolor: biały.
Wydajność: 1 l wystarczy do jednokrotnego pomalowania 8 m² elewacji. 
Cena: 9,04-9,55 zł/l zależnie od wielkości opakowania (3, 5, 10, 20 l).
Producent: ŚNIEŻKA.

Autor: ŚNIEŻKA

AKRYL LAKMAOdporna na działanie wody, przepuszcza parę wodną. Daje matową powłokę.
Podłoże: każde mineralne, płyty azbestowo-cementowe, włókno-cementowe i wiórowo-cementowe. Podłoże zanieczyszczone mchami, grzybami, porostami należy oczyścić środkiem grzybobójczym Biotox. Zagruntować preparatem Akryl G.
Malowanie: pędzlem, wałkiem lub przez natrysk dwiema warstwami.
Kolory: około 2500. Wydajność: 1 l wystarczy do jednokrotnego pomalowania 8-10 m² elewacji. Cena: 8,78-10,25 zł/l zależnie od koloru i opakowania (biała – opakowania: 3, 5, 10, 20 l, kolorowa: 2,5; 5, 9 l).
Producent: LAKMA.

Autor: LAKMA

AKRYL PLUS-NOBIPOLTworzy trwałą powłokę, zapewnia przenikanie pary wodnej. Nie zmienia koloru.
Podłoże: betonowe i cementowo-wapienne, trzeba je zagruntować preparatem Nobigrunt.
Malowanie: pędzlem, wałkiem lub przez natrysk dwiema warstwami.
Kolory: 5 gotowych i 180 na zamówienie.
Wydajność: 1 l wystarczy do pomalowania 8 m² elewacji.
Cena: 9,32 zł/l biała – opakowanie 10 l, (inne dostępne 1, 3, 5, 20 l).
Producent: NOBILES.

Autor: NOBILES

AKRYL Z
Odporna na ścieranie i przenikanie wody. Tworzy trwałą, matową powłokę. Zapewnia „oddychanie” ściany. Nie żółknie.
Podłoże: każde mineralne, drewniane, trzeba je zagruntować farbą rozcieńczoną wodą.
Malowanie: pędzlem, wałkiem lub natrysk dwiema warstwami.
Kolory: według palety kolorów RAL i NCS.
Wydajność: 1 l wystarczy do jednokrotnego pomalowania 6-8 m² elewacji.
Cena: 7,07-8,78 zł/l zależnie od opakowania (1, 3, 5, 10, 18 l).
Producent: MALFARB.

Autor: MALFARB

DEKORFAS
Tworzy trwałe powłoki. Umożliwia „oddychanie” ściany.
Podłoże: betonowe, tynki cementowe, cementowo-wapienne, trzeba je zagruntować podkładem Gruntofil lub Akryl-Grunt.
Malowanie: pędzlem, wałkiem lub przez natrysk dwiema warstwami. Pierwszą warstwę farby należy rozcieńczyć wodą.
Kolory: ponad 2000 według karty NCS i RAL.
Wydajność: 1 l wystarczy do dwukrotnego pomalowania 3 m² elewacji.
Cena: 10,80-11,42 zł/l (biała) zależnie od opakowania (5, 10 l).
Producent: Polifarb Becker Dębica.

Autor: POLIFARB BECKER DĘBICA

DULUX-WEATHERSHIELD SMOOTH MASONRY PAINT Odporna na czynniki mechaniczne oraz pleśń, grzyby i glony. Tworzy trwałe powłoki
o gładkiej powierzchni i niezmiennym kolorze. Umożliwia „oddychanie” ściany.
Podłoże: każde mineralne, trzeba je zagruntować farbą Dulux Weathershield Smooth Masonry Paint rozcieńczoną wodą. Zapleśnienie trzeba oczyścić środkiem grzybobójczym  Dulux Weathershield Fungicidal Wash. Dalsze prace można rozpocząć po 48 godzinach. Powierzchnie zapylone lub kruche należy pomalować farbą gruntującą Weathershield Stabilising Primer.
Malowanie: pędzlem, wałkiem lub przez natrysk dwiema warstwami.
Kolory: 620 w systemie mieszania farb Dulux. Wydajność: 1 l wystarczy do pomalowania 16 m²  elewacji.
Cena: od 21,64 zł/l zależnie od opakowania (5, 10, 20 l).
Producent: ICI PAINTS.

Autor: ICI PAINTS