Jakie balustrady do domu?

Balustrada to najbardziej dekoracyjny element schodów. Nie lada sztuką jest takie jej dopasowanie, aby wraz ze schodami stanowiła całość harmonizującą z wnętrzem.

Dawniej schody jako element czysto funkcjonalny ukrywano zazwyczaj w osobnej klatce schodowej. Dziś coraz częściej przenoszą się do pomieszczeń mieszkalnych – nawet salonów – gdzie stają się ważnym elementem wystroju. Im bardziej reprezentacyjne wnętrze, z tym większą uwagą powinniśmy wybierać balustradę. Dzięki niej schody albo wtopią się w tło, albo staną się najmocniejszym akcentem wnętrza. Forma balustrady powinna być dopasowana zarówno do charakteru schodów, jak i stylu pomieszczenia.
Do wyboru mamy bogatą ofertę balustrad z elementów gotowych. Możemy też zamówić balustradę zaprojektowaną specjalnie dla nas przez architekta, artystę lub rzemieślnika.
Balustrady sprzedawane są najczęściej razem ze schodami – wtedy mamy pewność, że materiały, z jakiego są wykonane i schody, i balustrada, będą do siebie pasowały. Jeżeli schody już są gotowe, wybór balustrad sprzedawanych osobno również jest duży.
Każda balustrada składa się z konstrukcji – słupków nośnych i poręczy – oraz wypełnienia. Wszystkie te elementy mogą być wykonane z jednego materiału. Popularne jest również łączenie różnych materiałów – najczęściej drewna i metalu, metalu i szkła.

Balustrada może dodawać schodom lekkości; klasyczna, metalowa, z drewnianą poręczą idealnie współgra z pozostałymi elementami wykończenia. Autor: Michał Glinicki , Jacek Kucharczyk		Ciężka balustrada z wypełnieniem z toczonych tralek z ciemnego drewna – tego samego, którym wykończono schody – pasuje do stylowego wystroju wnętrza. Autor: Hanna Długosz		Prosta drewniana balustrada i schody w tym samym ciepłym kolorze nadają wnętrzu prawdziwie domowy klimat. Autor: Michał Glinicki , Jacek Kucharczyk

Drewno czy metal?

Drewno. To najchętniej używany materiał: naturalny, przyjazny, ciepły w dotyku. Nadaje wnętrzu prawdziwie domowy charakter.
Do wykonania balustrad wykorzystuje się różne gatunki drewna rodzimego. Twarde – dąb, jesion, buk – i o mniejszej twardości – sosnę, świerk, brzozę, olchę, jodłę i modrzew. Coraz większym zainteresowaniem cieszy się drewno egzotyczne: sapelli, badi, tek, mahoń i inne.

Metal. Podstawową zaletą tego materiału jest duża podatność na wszelkiego rodzaju obróbkę. Różnorodność form, jakie możemy uzyskać, jest niemal nieograniczona. Powierzchnia metalu może być polerowana, grawerowana, żłobiona lub malowana.
Ostatnio bardzo popularne są elementy balustrad wykonane ze stali nierdzewnej. Jej powierzchnia może być wypolerowana, oszlifowana, matowa czy satynowa.
Zwykła czarna stal jest zabezpieczana przed korozją farbą proszkową (w dowolnym wybranym przez nas kolorze). Rzadziej stosuje się farbę zwykłą, mniej wytrzymałą na odpryski. Może być również pokryta powłoką chromoniklową.
Z metali kolorowych do budowy balustrad najczęściej wykorzystywany jest mosiądz. Polerowane elementy z mosiądzu po pewnym czasie pokrywają się naturalną, brązowo-zieloną patyną. Można ten proces przyspieszyć, zamawiając od razu oksydowanie powierzchni. Jeśli chcemy, aby elementy mosiężne zachowały swój połysk, muszą być powleczone specjalnym lakierem.
Zwolennicy tradycyjnych form sięgną zapewne po balustrady ze stali kutej. Ten materiał wyjątkowo dobrze się starzeje i jest bardzo trwały.

Efektowne kontrastowanie materiałów: ciepłego drewna schodów i lśniącego metalu balustrady. Autor: Andrzej Szandomirski		Do wnętrz w surowym, nowoczesnym stylu: stopnie z ryflowanej blachy z balustradą ze stalowymi linkami wyglądają jak trap przerzucony między kondygnacjami. Autor: Radosław Wojnar

Solidne słupki nośne

Aby balustrada była bezpieczna, musi być solidnie przytwierdzona do schodów. Jej stabilność zapewniają słupki nośne, do których mocuje się poręcz i wypełnienie balustrady. Zwykle rozmieszcza się je co 90-120 cm. Zdarza się, że balustrada zamiast kilku słupków nośnych ma tylko dwa – na początku i na końcu biegu.
Słupki z drewna mają zazwyczaj przekrój okrągły lub prostokątny. Mogą być proste w formie albo ozdobne – toczone, a nawet rzeźbione.
Słupki z metalu to najczęściej rury lub profile o przekroju prostokątnym.

Sposoby mocowania balustrad: z boku – w czole stopni... Autor: RINTAL POLSKA		...z góry – w stopnicy... Autor: RINTAL POLSKA

...z góry – w belce policzkowej... Autor: SCHODY - TRĄBCZYŃSKI		...z przodu – w podstopnicy. Autor: HOSTAL

Wygodna poręcz

Poręcze mogą mieć różną wielkość i kształt. Najwygodniejsze są te o średnicy około 7 cm i przekroju zbliżonym do okręgu. Często jednak stosuje się też poręcze o przekroju prostokątnym albo w kształtcie delty.
Ważne, żeby była wygodna, solidnie przymocowana do konstrukcji balustrady czy też do ściany i nie miała żadnych ostrych elementów, które mogłyby poranić dłonie.

Z drewna. Mogą być proste lub gięte, rzeźbione i o prostej, surowej formie. Są przyjemne w dotyku i przyjazne. Mogą być wykończeniem zarówno balustrady drewnianej, jak i stalowej, której dodadzą nieco ciepła.

Z metalu. Wykonuje się je z rur różnej kalibracji, rozmaitych kształtowników i elementów kutych. Są zwykle gładkie, zimne w dotyku, a dłoń może się po nich ślizgać. Poręcze z różnych rodzajów metali montuje się do balustrad stalowych, drewnianych i ze szkła.

Z tworzywa sztucznego. Materiał ten daje nieograniczone możliwości kształtów i przekrojów poręczy. Są one dobrym oparciem przy wchodzeniu. Pasują do wnętrz o nowoczesnym wystroju i balustrad z metalu.

Przy pełnej balustradzie poręcz może być zamontowana na wierzchu... Autor: Michał Glinicki , Jacek Kucharczyk		...albo od wewnątrz. Tutaj została dodatkowo wpuszczona w ściankę, dzięki czemu nie zajmuje przestrzeni schodów. Autor: Hanna Długosz

Poręcz ze stali nierdzewnej połączonej z ciepłym i przyjemnym w dotyku drewnem. Autor: INOX DECOR		Ozdobna poręcz ze żłobionej, kutej stali. Autor: ARTEFERRO POLAND

Bardzo wygodna poręcz drewniana o profilowanym, dopasowanym do dłoni kształcie. Autor: APS SŁOWIK		Gładką, okrągłą poręcz z giętej, mosiężnej rury łatwo ująć ręką. Autor: SARA

W niektórych balustradach poręcz nie jest osobnym elementem, jej funkcję pełni krawędź poziomego wypełnienia. Autor: MARCHEWKA SCHODY Z DREWNA		Efektowna, lecz mniej wygodna jest poręcz o prostokątnym przekroju – tu ze stalowego płaskownika. Autor: HOSTAL

Wypełnienie balustrady

O charakterze i wyglądzie balustrady, a co za tym idzie, o wpływie schodów na całe wnętrze decyduje wypełnienie balustrady. Mogą to być ażurowe elementy pionowe, czyli tralki, poziome – listwy, kształtowniki lub stalowe linki. Wypełnienie może też przybrać formy artystyczne – rzeźbione motywy drewniane, z kutej stali czy giętych, metalowych rur. Duży jest też wybór wypełnień pełnych – z płyt z różnego materiału. Takie wypełnienie balustrady może być przezroczyste – szklane, perforowane – metalowe lub nieprzezroczyste – drewniane, metalowe, murowane.
Wypełnienie wcale nie musi być wykonane z tego samego materiału co konstrukcja. Bardzo dobrze może wyglądać połączenie ciężkiej w swym charakterze drewnianej konstrukcji – słupków nośnych i poręczy – z lekko wyglądającym wypełnieniem z metalu. Wypełnienie ze szkła najczęściej osadza się w metalowych balustradach.

Drewniane. Balustrada z wypełnieniem drewnianym wygląda zwykle dość masywnie. Wykończone w ten sposób schody mogą więc przytłoczyć niewielkie pomieszczenie.
Popularnym wypełnieniem są pionowe listwy i tralki: toczone, frezowane, rzeźbione. Mogą to być także poziome, proste listwy, pręty lub wstęgi z drewna giętego, które można dopasować do schodów o najbardziej wymyślnych kształtach. Rzadziej stosuje się wypełnienie balustrad z płyt drewnianych.
Przykładowe ceny balustrad drewnianych (za metr): z drewna egzotycznego – od 750 zł, z dębu – od 480 zł, z buku – 360 zł, z sosny – od 330 zł.

Metalowe. Wypełnienie z tego materiału pasuje do każdego wykończenia schodów – zarówno do stopni drewnianych, jak i kamiennych, pokrytych ceramiką czy wykładziną. Metalowe elementy mogą być bardzo cienkie, dlatego też nadają schodom lekkości, choć mają dość wyrazisty charakter. Mamy tu duże możliwości wyboru.
Do wnętrz stylowych będą pasować elementy ze stali kutej malowanej zwykle na czarno lub zielono. Mogą to być zarówno pręty pionowe, poziome, jak i bardziej rzeźbiarskie, bogate formy – na przykład z motywami roślinnymi, z wbudowanymi elementami ze szkła czy z kamienia. Takie balustrady powinny mieć odpowiednie kontrastujące z nimi tło, które wydobędzie ich piękno.
Wnętrza nowoczesne, w których wykończeniu przeważają formy proste, pozwalają na zastosowanie oszczędnych w formie i silnych w wyrazie wypełnień z kształtowników, prętów i rurek stalowych – ułożonych pionowo, poziomo lub giętych. Ostatnio modne stały się balustrady z linek stalowych ze ściągami (ze stali nierdzewnej lub ocynkowanej), jakich używa się do podtrzymywania masztów. Wyjątkowo dobrze prezentują się ze stalowymi schodami. Wypełnienie z linek nie zapewnia solidnego oparcia, dlatego należy go unikać w balustradach zabezpieczających szczególnie niebezpieczne miejsca – antresole, galerie i wysoko umieszczone podesty. We wnętrzach urządzonych w stylu industrialnym dobrze będą wyglądać wypełnienia z metalowej siatki lub blachy perforowanej.
Przykładowe ceny balustrad metalowych (za metr): ze stali malowanej proszkowo – od 550 do 1200 zł, ze stali kutej – od 550 do 3600 zł, ze stali nierdzewnej – od 600 do 1800 zł , z rur mosiężnych – od 950 do 2400 zł.

Szkło. Do wypełnienia balustrad stosuje się specjalne rodzaje szkła bezbarwnego i kolorowego. Zwykle jest to szkło hartowane, czyli odporne na uderzenia i rozpryskujące się na wiele drobnych kawałków, lub szkło bezpieczne, czyli bezodpryskowe; klejone – z folią wewnętrzną. Powierzchnia szkła może być gładka i przezroczysta albo piaskowana – jednolicie lub według wzoru. Można też użyć szkła artystycznego, a nawet giętego.
Balustrada ze szklanym wypełnieniem nie przesłania ani sylwetki schodów, ani wystroju pomieszczenia. Jeśli zastosowane szkło jest bezbarwne, przezroczyste i pozbawione konstrukcji nośnej (szkło jest wtedy mocowane bezpośrednio do stopni i poręczy) – balustrada jest niemal niewidoczna. Dużą wadą wypełnień ze szkła jest kłopotliwe czyszczenie szybko przecież brudzących się tafli – zwłaszcza w wyższych partiach schodów.
Cena balustrady z wypełnieniem szklanym to od 800 do 1800 zł za metr.

Ścianka. Balustrady pełne dzielą wnętrze i wyodrębniają przestrzeń schodów. Wykonuje się je z żelbetu, cegieł lub bloczków ściennych. Można też obudować solidną konstrukcję płytami gipsowo-kartonowymi lub płytami z drewna.
Wykończenie górnej krawędzi takiej balustrady zależy od wystroju wnętrza. Może być obłożona drewnem, kamieniem, płytkami ceramicznymi lub pozostawiona bez wykończenia.

Ażurowe wypełnienie z poziomych drewnianych szczebli z mosiężnymi wstawkami. Autor: SCHODY - TRĄBCZYŃSKI		Wypełnienie z drewnianych tralek łączonych ze stalą nierdzewną. Autor: ALCO		Balustrada, której nie widać – z przezroczystego szkła. Autor: Aleksander Rutkowski

Wypełnienie ze szkła: giętego, częściowo piaskowanego, mocowanego do metalowych słupków. Autor: INOX DECOR		Industrialna, surowa balustrada z wypełnieniem z perforowanej stali. Autor: HOSTAL		Delikatniejsza w wyrazie balustrada z wypełnieniem stalowym i drewnianą poręczą. Autor: HOSTAL

Do niektórych wnętrz pasują bardziej plastyczne kształty. Tu ozdobne kute wypełnienie ujęte jest w drewniane ramy. Autor: PRO-LINE		Lekkie, dekoracyjne formy są charakterystyczne dla wypełnień metalowych. Autor: MARCHEWKA SCHODY Z DREWNA		Balustrada z wypełnieniem z wikliny. Autor: HOSTAL

Popularne drewniane tralki. Jest w czym wybierać. Autor: ALCO		Tralki ze stali kutej mogą mieć rozmaite formy. Autor: STALPLAST

Najważniejsze – bezpieczeństwo
Uwaga! Względy estetyczne nie powinny przesłonić podstawowej funkcji balustrady – zapewnienia bezpieczeństwa. Przede wszystkim powinna być solidna, ułatwiać wchodzenie po schodach i zabezpieczać krawędzie antresoli, galerii i schodów, chroniąc nas przed wypadnięciem.
- Schody o wysokości większej niż 50 cm powinny mieć przynajmniej jedną poręcz.
- Dwie poręcze należy zamontować przy schodach bardzo stromych, z zachodzącymi na siebie stopnicami oraz takich, po których często się chodzi.
- Bezpieczna balustrada, która ma być jednocześnie wygodnym oparciem przy wchodzeniu, powinna w najniższym miejscu mieć 90 cm wysokości (mierzonej do wierzchu poręczy).
- Zaleca się, by na antresolach, galeriach i w miejscach, gdzie istnieje ryzyko upadku z wysokości, balustrada miała wysokość 110 cm.

Uwaga, dziecko w domu!

- Żaden prześwit pomiędzy elementami balustrady czy stopnicami nie może być większy niż 10-12 cm.
- Warto zamontować zabezpieczenia, na przykład gałki, uniemożliwiające zsuwanie się po poręczy.
- Balustrada powinna mieć konstrukcję uniemożliwiającą wspinanie się na nią. Należy unikać wszelkich poziomych elementów lub odpowiednio je zabezpieczyć – na przykład przesłonić szklaną taflą.
- Dobrym rozwiązaniem może być zamontowanie dodatkowej poręczy na wygodnej dla dzieci wysokości 60 cm. Ułatwi to im bezpieczne, samodzielne poruszanie się po schodach.