Chcesz zużywać mniej wody wodociagowej? Zbieraj deszczówkę

W Polsce deszczówką najczęściej podlewa się ogród. Tymczasem można (i warto!) wykorzystywać ją z powodzeniem do wielu innych celów.

Jedna osoba zużywa dziennie około 140 l wody, a jeśli oszczędza – to 80-120 l. Ponad 45% wody wodociągowej można z powodzeniem zastąpić wodą deszczową. Deszczówką podlewa się ogród i spłukuje WC, ale można także używać jej do prania. Do tego jednak potrzebna jest instalacja, która umożliwi zbieranie, magazynowanie i rozprowadzanie deszczówki po domu.

Jaka jest deszczówka?
Woda deszczowa nie nadaje się do picia. Jest za to lepszej jakości niż woda w zbiornikach naturalnych, w których dozwolona jest kąpiel. Jest doskonała do prania, bo jest miękka, więc lepiej pienią się w niej środki piorące. Można ograniczyć ich zużycie.
Ze względu na swoje właściwości chemiczne woda deszczowa może powodować korozję metali. Trzeba o tym pamiętać, wybierając materiał na instalację.

Instalacja zbierająca deszcz
Instalacja zbierająca deszcz pozwala maksymalnie wykorzystać wodę deszczową w gospodarstwie domowym. Podstawowe elementy wchodzące w skład takiej instalacji to:
- przewody zewnętrzne, doprowadzające do zbiornika wodę spływającą z dachu czy tarasu;
- kosze i filtry wyłapujące zanieczyszczenia;
- zbiornik gromadzący wodę, zakopany w ziemi lub umieszczony w piwnicy;
- przewody wewnętrzne – wykonane podobnie jak instalacja wody pitnej, doprowadzające wodę deszczową do WC, pralki, zaworu ogrodowego.

Z dachów i tarasów
Deszczówkę najlepiej jest zbierać z dachu domu, a także z tarasu czy balkonu. Nadają się do tego prawie wszystkie rodzaje dachów, ale szczególnie dachy kryte dachówką. Dobre są też powierzchnie szklane, pokryte łupkiem lub warstwą żwiru, blaszane i bitumiczne. Nie wolno korzystać z wody spływającej z dachu pokrytego płytami azbestowo-cementowymi.
Rodzaj pokrycia ma wpływ na ilość wody, która spłynie do zbiornika. Można wyłapać prawie 90% deszczu spływającego z powierzchni gładkich (dachówki, szkła), ale tylko około 30% wody spływającej z dachów trawiastych. Pozostała ilość wody wsiąka w podłoże lub wyparowuje.

Instalacja do wykorzystania deszczówki ze zbiornikiem naziemnym. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Przewody przed zbiornikiem
Przewody zewnętrzne doprowadzają wodę z dachu czy tarasu do zbiornika. Na ścianie domu zamontowana jest rura spustowa, od której odchodzą przewody do zbiornika i do kanalizacji deszczowej lub bezpośrednio na teren działki (gdy opady są obfite, zbiornik może być za mały, żeby zgromadzić całą wodę, i wtedy trzeba pozbyć się jej nadmiaru).
Jeśli zbiornik jest zakopany, przewody są częściowo ułożone w gruncie, z nieznacznym spadkiem w kierunku zbiornika. Muszą być poprowadzone poniżej strefy przemarzania.
Dobrze, jeśli są krótkie i mają niewiele załamań. Woda wtedy swobodnie spływa do zbiornika. Miejsca, gdzie przechodzą przez ściany zewnętrzne, powinny być uszczelnione.
Wylot przewodu powinien znajdować się przy dnie zbiornika. Tam bowiem przede wszystkim gromadzą się zanieczyszczenia.

Kosze i filtry
Wraz z wodą spływającą z dachu do rury spustowej mogą dostać się liście i inne zanieczyszczenia. Są wyłapywane za pomocą koszy wkładanych w otwór rury spustowej. Aby do zbiornika nie przedostawały się drobniejsze zanieczyszczenia, montuje się także filtr o średnicy oczek nie większej niż 0,2 mm (metalowe sitko). Filtr umieszcza się na wlocie do zbiornika.

Zbiorniki na deszczówkę
Są dwa rodzaje zbiorników do gromadzenia deszczówki: naziemne i podziemne. Wykonane są z wysokogatunkowego, nieprzezroczystego polietylenu. Materiał ten chroni wodę przed nagrzewaniem się i światłem. To ważne zwłaszcza dla zbiorników naziemnych, bo zapobiega rozwijaniu się glonów w wodzie.

Poza domem. Wodę deszczową można gromadzić w zbiornikach podziemnych, zakopanych w pobliżu domu. Na takie zbiorniki warto się zdecydować, gdy w domu nie ma miejsca. Warunkiem jest jednak niski poziom wód gruntowych.
Zbiorniki podziemne produkowane są w dwóch pojemnościach – 2000 lub 3000 litrów. Pojedyncze zbiorniki można łączyć w baterie. Wielkość dołu pod zbiorniki musi być taka, aby prócz nich i rury wlewowej, wokół zmieściła się warstwa grysu (grubszego piasku) co najmniej 20 cm. Grunt nie naciska wtedy bezpośrednio na zbiornik. Warstwa gruntu nad zbiornikiem nie powinna być większa niż 50 cm.

W domu. Gdy działka jest już zagospodarowana, a w domu jest dużo miejsca, lepszym rozwiązaniem są zbiorniki naziemne, montowane na przykład w piwnicy. W pomieszczeniu, gdzie ma być zbiornik, temperatura nie może spadać poniżej zera.
Zbiorniki produkowane są w czterech pojemnościach: 750, 1100, 1500 i 2000 l. Ich szerokość zazwyczaj nie przekracza 80 cm – łatwo się je więc transportuje i przenosi przez drzwi.
Podobnie jak zbiorniki podziemne można je łączyć w baterie, co pozwala na optymalny dobór pojemności do ilości miejsca w pomieszczeniu.

Zbiorniki podziemne stosuje się, gdy w domu nie ma dość miejsca. Autor: ROTH		Zbiorniki można łączyć w baterie. Autor: SCHUTZ		Producenci oferują zbiorniki naziemne różnej wielkości. Autor: ROTH

Jak duży zbiornik? Objętość zbiorników nie powinna być zbyt duża, aby w razie awarii instalacji czy obfitych deszczów cała woda ze zbiornika mogła odpłynąć do kanalizacji deszczowej (jeśli jest do niej podłączona) lub na teren działki. Przyjmuje się orientacyjnie 1 m³ objętości zbiornika na każde 25 m² powierzchni, z której zbierana jest deszczówka.

Podłączenie do kanalizacji. Każdy zbiornik powinien, jeśli to tylko możliwe, być połączony z kanalizacją deszczową. Zbiornik połączony jest za pomocą syfonu. Dzięki temu nie przedostają się do niego nieprzyjemne zapachy z kanalizacji.
Na przewodzie łączącym powinien być zamontowany zawór zwrotny zabezpieczający przed cofaniem się wody deszczowej z kanalizacji.

Podłączenie do instalacji wody pitnej. Jeśli przez długi czas nie pada deszcz, woda zgromadzona w zbiorniku może zostać zużyta. Aby instalacja do wykorzystania deszczówki nie przestała działać, trzeba zasilać ją wodą pitną. Doprowadza się ją za pomocą elastycznych węży. Zasilanie w wodę pitną może być ręczne lub sterowane automatycznie.

Przewody za zbiornikiem
Ze względu na korozyjne właściwości wody deszczowej, instalacje powinno się wykonywać z rur z tworzyw sztucznych. Woda deszczowa pobierana jest ze zbiornika elastycznym przewodem, na końcu którego zamontowany jest pływak, aby wraz z wodą nie były zasysane osady z dna. Pływak powinien znajdować się około 10 cm pod powierzchnią wody. Przewody do deszczówki układa się tak jak wodociągowe.

Uwaga! Kran do poboru wody do sprzątania oraz pralkę dobrze jest zainstalować na parterze domu lub w piwnicy, a nie na piętrze. Wtedy nie trzeba wysoko pompować wody deszczowej, a i instalacja jest mniej rozbudowana.
Punkty poboru deszczówki zwykle znajdują się powyżej zbiornika, dlatego by ją tam dostarczyć, potrzebna jest pompa. Najczęściej stosuje się pompy samozasysające.
Zwykle są sterowane automatycznie i mają zabezpieczenia na wypadek ustania przepływu wody. Włączają się wtedy, gdy odkręca się kran z deszczówką.

Czy to się opłaca?
Wykonanie kompleksowej instalacji do wykorzystywania deszczówki można zamówić w firmie. Koszt przewodów zależy od rozległości instalacji, zbiornik naziemny kosztuje od 920 do 2400 zł, a podziemny od 2000 do 3750 zł, pompa 400-900 zł, a filtr około 760 zł. Tańszym rozwiązaniem może okazać się kupienie poszczególnych elementów oddzielnie.
Koszt metra sześciennego wody wodociągowej to – zależnie od regionu kraju – od 1,5 do ponad 2,5 zł. Jeśli korzystając z deszczówki, zaoszczędzimy nawet 45-50% wody wodociągowej, to i tak koszt budowy instalacji do wykorzystania deszczówki zwróci się dopiero po kilkudziesięciu latach. Mimo to, jeśli tylko nas na to stać, warto taką instalację zrobić we własnym domu. Choćby po to, by do mycia samochodu czy podlewania ogrodu nie marnować dobrej, wcześniej uzdatnionej wody.

Potrzebne pozwolenie?

W Prawie budowlanym zbiorniki na deszczówkę nie są wymienione wśród obiektów wymagających pozwolenia na budowę, ani wśród budowli zwolnionych z tego obowiązku. Nie ma też przepisów dotyczących umieszczania na działce zbiorników na deszczówkę (w tym również ich odległości od sąsiedniej działki). Jeśli jednak zamierzamy zrobić instalację do wykorzystywania deszczówki w domu, dobrze jest zgłosić to w odpowiednim do miejsca zamieszkania urzędzie (gminnym lub powiatowym).
Jeśli ścieki z domu odprowadzamy do kanalizacji, trzeba o zamiarze korzystania z deszczówki powiadomić także lokalne przedsiębiorstwo wodociągów i kanalizacji, w celu ustalenia opłaty za odprowadzane ścieki. Nie trzeba tego robić, jeśli odprowadzamy ścieki do szczelnego zbiornika na własnej działce (szamba).

Chcesz zbierać deszczówkę, pamiętaj że...
- Wodę deszczową powinno się zbierać wyłącznie z dachów i tarasów.
- Zanim woda trafi do zbiornika, powinna być przefiltrowana.
- Trzeba ją przechowywać w chłodzie i bez dostępu światła.
- Zbiorniki należy zabezpieczyć przed dostępem zwierząt i przedostawaniem się gazów z kanalizacji.
- Instalacja do deszczówki powinna być wykonana z materiałów wysokiej jakości, odpornych na korozję.
- Instalację należy oznaczyć tak, aby nie było wątpliwości, że płynąca nią woda nie nadaje się do picia (na przykład w miejscu poboru przymocować tabliczkę z napisem: „woda niezdatna do picia”), a dla bezpieczeństwa wyposażyć w zdejmowane kurki.

Na co zużywamy wodę w domu?
Deszczówka może być wykorzystywana do celów oznaczonych na wykresie kolorem niebieskim:

Na co zużywamy wodę w domu? Deszczówka może być wykorzystywana do celów oznaczonych na wykresie kolorem niebieski.