Które okna są dobre?

Okna powinny nie tylko umożliwiać dostęp światła, ale także zapewniać wentylację, chronić przed hałasem i utratą ciepła. Produkowane dziś okna spełniają wszystkie te funkcje. Wybór jest duży. W ofercie są okna drewniane i z tworzyw sztucznych. Przeciwnicy tych ostatnich to tradycjonaliści i miłośnicy wszystkiego co naturalne: domów z drewna, okien drewnianych itp. Nie znaczy to jednak, że okna z tworzyw szkodzą zdrowiu. Co zatem warto wiedzieć, żeby wybrać dobre okna: estetyczne, funkcjonalne i wygodne w użytkowaniu?

ANATOMIA OKNA

Profil okienny, ale jaki?

Mamy do wyboru okna z profilami drewnianymi, drewniano-aluminiowymi, aluminiowymi, z PCW oraz innych tworzyw, na przykład z włókien szklanych. Profile okienne różnią się wyglądem, co pozwala dopasować je do charakteru wnętrza i elewacji, kolorem, grubością ścianek, sposobem ich usztywnienia i wzmocnienia oraz składem chemicznym i liczbą komór (w przypadku profili niedrewnianych). Najwłaściwszym kryterium oceny jakości profilu okiennego jest to, czy został on prawidłowo wykonany, a co za tym idzie dopuszczony do obrotu i stosowania oraz dobrze zamontowany. Wybór tworzywa to rzecz gustu, upodobań i możliwości finansowych. Istotne przy wyborze profilu są również indywidualne wymagania związane choćby z powierzchnią przeszklenia, bezpieczeństwem, izolacyjnością akustyczną i cieplną. Współczynnik przenikania ciepła U całego okna jest zasadniczo taki sam dla wszystkich profili.

Okna drewniane

Profil drewniany. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Ramy skrzydeł i ościeżnic są klejone na ogół z trzech warstw drewna litego (sosnowe, dębowe, modrzewiowe, olchowe, meranti) lub łączone na długości. O trwałości i estetyce decyduje w dużym stopniu wykończenie powierzchni drewnianych, które są impregnowane (przeciwko grzybom, owadom i korozji biologicznej), malowane farbą kryjącą (dwu-, trzy- lub czterokrotnie) w wielu kolorach, lakierami bezbarwnymi albo barwiącymi.
Zalety:
- w razie uszkodzenia można je naprawić,
- są sztywniejsze niż standardowe profile z tworzyw,
- wykazują dobrą izolacyjność,
- nie są podatne na nagrzewanie słoneczne.
Wady:
- ramy wymagają odnawiania (malowania lub lakierowania),
- mogą ulegać wypaczaniu i pęknięciom,
- ich odporność na czynniki atmosferyczne jest mniejsza niż innych profili.

Okna drewniano-aluminiowe

Profil drewniany osłonięty profilem aluminiowym. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki		Profil zewnętrzny aluminiowy i profil wewnętrzny drewniany. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Skrzydło i ościeżnica od zewnątrz wzmocnione są profilem aluminiowym. Aluminium jest lakierowane proszkowo. Istnieją dwa rodzaje okien drewniano-aluminiowych:
- okno, w którym ramy skrzydeł i ościeżnicy wykonane są z drewna, osłonięte profilem aluminiowym,
- okno, w którym ramy skrzydeł i ościeżnicy zbudowane są z dwóch profili – zewnętrznego aluminiowego i wewnętrznego drewnianego.
Zalety:
- aluminium chroni przed działa- niem słońca, deszczu itp.
Wady:
- części drewniane wymagają odnawiania.

Okna aluminiowe

Profil aluminiowy. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Są lekkie i zarazem sztywne, co jest korzystne w przypadku dużych przeszkleń. Mogą być barwione, lakierowane proszkowo lub oklejane folią. Wykazują odporność w równym stopniu zarówno na wysokie, jak i niskie temperatury. Mają budowę dwu- lub trzykomorową i zawierają wkładkę zapobiegającą przemarzaniu. Wymagają sprawnej wentylacji pomieszczeń, bowiem łatwiej niż w innych profilach zachodzi skraplanie wilgoci.
Zalety:
- wykazują dużą trwałość i odporność na czynniki atmosferyczne,
- ich lekkość i sztywność służy szkleniu dużych powierzchni,
- mają wysoką odporność na włamanie,
- nie wymagają odnawiania.
Wady:
- mają słabą termoizolacyjność,
- są kosztowne.

Okna z PCW

Profil z PCW. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Mają budowę komorową (od trzech do sześciu). Zasadniczo większa liczba komór daje lepszą izolacyjność profilu. Niestety, może za tym iść mniejsza sztywność, bowiem dodawanie liczby komór odbywa się kosztem przewężania komory przeznaczonej na usztywnie. Lepszą sztywność daje zatem szerszy profil, co z kolei wpływa na powierzchnię przeszklenia. Trzeba pamiętać o tym, że do dużych okien trzeba zastosować profile o zwiększonym usztywnieniu, co zapewni im lepszą stabilność.
Profile te są na ogół białe, ale barwi się je też w masie na różne kolory, głównie na brązowy, dzięki czemu przy pokrywaniu okleiną drewnopodobną unika się kontrastów.
Zalety:
- są wytrzymałe na czynniki atmosferyczne jak deszcz, wiatr itp.,
- są odporne na grzyby i korozję,
- można je zamówić w każdym kolorze,
- nie wymagają odnawiania.
Wady:
- zabierają stosunkowo dużą powierzchnię przeszklenia,
- mają tendencję na odkształcenia pod wpływem słońca,
- łatwo się brudzą i kurzą (są elektrostatyczne).

Okna z kompozytu poliestrowo-szklanego

Profil z kompozytu poliestrowo-szklanego. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Profile z żywicy poliestrowej zbrojonej włóknem szklanym mają niski współczynnik rozszerzalności termicznej zbliżony do szkła, co sprawia, że są bardzo sztywne i odporne na wysoką temperaturę. Są jednocześnie wąskie i smukłe, co daje wrażenie lekkości konstrukcji.
Zalety:
- mają dużą odporność na czynniki atmosferyczne i odkształcenia,
- nie wymagają odnawiania.
Wady:
- zbyt lekkie i smukłe do szyb bezpiecznych i antywłamaniowych,
- są kosztowne.

Do czego służą szprosy?
Szprosy imitują podział płaszczyzny okna na mniejsze pola. Stanowią głównie element dekoracyjny i dobrze się komponują zwłaszcza z elewacjami stylowymi. Są dostępne w różnych kolorach i kształtach, wykonane z różnorodnych materiałów, na przykład z drewna, aluminium czy tworzywa sztucznego. Każdy rodzaj szprosów nieznacznie wpływa na pogorszenie współczynnika U.

Szprosy, zwane też szczeblinami, to dodatkowe pionowe lub poziome elementy ramy skrzydła. Autor: Dorota Ciesielska		Autor: Grzegorz Otwinowski

Rodzaje szprosów
- Wewnętrzne – międzyszybowe. Umieszczane są wewnątrz szyb zespolonych, zatem nie niszczą się i nie przeszkadzają przy myciu okna, ale są niezbyt efektowne.
- Naklejane, często nazywane wiedeńskimi lub ślepymi. Nadają się na szybę od zewnątrz. Najbardziej popularne, ponieważ są łatwe do założenia; stanowią ozdobę okna, jednak pod warunkiem że są regularnie  czyszczone, co nie jest proste.
- Zawieszane. Montowane są na oddzielnych zawiasach po wewnętrznej stronie okna – można je demontować na czas mycia okien.
- Konstrukcyjne. Są elementem konstrukcyjnym całego skrzydła i dzielą je na oddzielne pola, z których każde jest osobno oszklone – konstrukcja szprosów zwiększa sztywność całego okna; rzadziej spotykane, charakterystyczne dla starych okien.

Jak otwieramy okna?

Gdy zamierzamy oszklić dużą powierzchnię, na przykład balkonu czy tarasu, dobrym rozwiązaniem są okna przesuwne lub składane. Sprawdzają się też w sytuacjach, kiedy otwieranie okien na oścież może kolidować ze stojącymi blisko meblami czy roślinami. Autor: Paweł Kowalski		Okna nieotwieralne stosuje się najczęściej jako przeszklenie dużych powierzchni. Mogą być montowane we wnętrzach, w których inne okna się otwierają i zapewniają wystarczającą wentylację. Autor: Andrzej Szandomirski		Okna uchylne nie sprawią trudności podczas mycia tylko wówczas, gdy jest do nich łatwy dostęp od zewnątrz. Autor: Piotr Mastalerz

W zależności od potrzeb mamy do wyboru okna rozwieralne do wewnątrz i na zewnątrz; wymagają dużo przestrzeni przy otwarciu na oścież. Autor: Andrzej Szandomirski		Najpopularniejszym i najbardziej praktycznym rodzajem okien są uchylno-rozwieralne. Dzięki dwóm osiom obrotu można, w zależności od potrzeby, otwierać je na oścież lub jedynie uchylać. Uchylne jest na ogół tylko jedno skrzydło, szczególnie w dużych oknach. Autor: Piotr Mastalerz		Okna obrotowe najczęściej są stosowane jako okna połaciowe. W ścianach pionowych z powodzeniem znajdują zastosowanie na przykład jako okna okrągłe. Utrzymanie w czystości okien obrotowych nie przysparza trudności. Możliwy jest obrót okna o 180°, dzięki czemu z łatwością umyjemy zewnętrzną stronę szyby. Autor: Daniel Rumiancew

Co warto wiedzieć o nietypowych kształtach okien?

Decydując się na okno o nietypowym kształcie, należy kierować się nie tylko kryterium estetycznym czy użytkowym, ale wziąć też pod uwagę koszty. Autor: Andrzej Szandomirski

Okna o wymiarach standardowych są tańsze niż te o podobnej powierzchni, lecz nietypowe, produkowane na indywidualne zamówienie. Mają również dłuższy termin realizacji. Okna drewniane o nietypowym kształcie są droższe niż na przykład ich odpowiedniki z PCW. Niektóre kształty, niemożliwe do wykonania z PCW, da się wykonać z drewna ze względów technologicznych. Do wyboru mamy zatem okna okrągłe, półokrągłe, trójkątne, trapezowe, eliptyczne, łukowe półokrągłe, z łukiem dwupromieniowym lub gotyckim.
Najtańsze są okna trapezowe i trójkątne, za które producenci doliczają sobie około 45% ceny okna standardowego o podobnej powierzchni.
Okno montowane w wolich oczkach w kształcie elipsy może kosztować nawet trzy razy więcej niż standardowe.
Nietypowe kształty okien znajdują zastosowanie niejednokrotnie wtedy, gdy adaptujemy zabytkowy budynek lub planujemy dom o charakterze stylowym.
Doskonale komponują się również z nowoczesnymi budynkami. Prostej i surowej bryle dodają uroku i elegancji.

Autor: Andrzej Szandomirski		Autor: Piotr Mastalerz

Autor: Andrzej Szandomirski		Autor: Andrzej Szandomirski

Czy szyba szybie równa?

Najczęściej, na pierwszy rzut oka, szyby niczym się od siebie nie różnią, więc po wyglądzie trudno rozpoznać ich cechy szczególne. Jednak odpowiednio dobrane zestawy szyb pozwalają im spełniać dodatkowe funkcje: ciepłochronne, przeciwsłoneczne, dźwiękochłonne, bezpieczne, antywłamaniowe czy też samoczyszczące. Autor: Daniel Rumiancew

Standardowe szyby zespolone konstruowane są z dwóch, a nawet trzech tafli szkła (najczęściej typu float), oddzielonych ramką dystansową. Przestrzeń pomiędzy szybami jest wypełniona ciężkim gazem szlachetnym (argon, ksenon, krypton). Szyby zespolone mogą mieć podwyższoną odporność i wytrzymałość, jeśli dodatkowo pokryte są różnymi powłokami, co, niestety, zwiększa koszt okna.
Przy szkleniu dużych powierzchni – szczególnie od strony południowej i zachodniej – warto zdecydować się na okna z szybami chroniącymi przed nadmiernym nasłonecznieniem. Są dwa rodzaje takich szyb: refleksyjne, tj. odbijające promienie słoneczne (zwane także reflex lub stopsol) – pokryte są warstwą metali i absorpcyjne pochłaniające promieniowanie (zwane też antisol) – są barwione w masie na różne kolory. Zwiększają koszt okna o mniej więcej 20%.
Przy ruchliwej ulicy, autostradzie, w pobliżu lotniska czy linii kolejowej najlepiej zastosować szkło dźwiękochłonne, które ogranicza dostęp hałasu do pomieszczenia. Funkcję tę najlepiej spełnia szkło laminowane składające się z dwóch tafli połączonych cienkimi warstwami specjalnej folii lub żywicy. Zwiększają koszt okna o mniej więcej 15%.
Okna z szybami bezpiecznymi (klasa P1-P8) – zastosowane na przykład przy dużych przeszkleniach – po uderzeniu rozpadną się na małe kawałki. Szyby bezpieczne stosuje się zarówno od wewnątrz, jak i na zewnątrz.
Zwiększają koszt okna o mniej więcej 30%.
Okna z szybami antywłamaniowymi (powyżej P4) będą dobrą ochroną przed złodziejami. Stosuje się je zwykle od zewnątrz. Zwiększają koszt okna o mniej więcej 40%.
Szyby bezpieczne i antywłamaniowe wykonane są na ogół ze szkła laminowanego, hartowanego termicznie, klejonego żywicą.

Uwaga! Sama szyba antywłamaniowa nie daje wystarczającej pewności, że okaże się skuteczną barierą dla złodzieja, ale zastosowanie jednocześnie szyby, wzmocnionych profili i okuć antywłamaniowych zwiększa bezpieczeństwo mieszkańców domu.

Szyba zespolona o podwyższonych parametrach. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

OKNO NA CENZUROWANYM

Po co oknu certyfikat?
Niestety, istnieją na rynku okna produkowane z utylizowanych odpadów lub niewysuszonego drewna. Ich parametry techniczne często nie spełniają wymagań stawianych obecnie oknom, a co za tym idzie nie mają one dokumentów potwierdzających dopuszczenie do obrotu. Kupując okna, warto okazać nieustępliwość i domagać się okazania certyfikatu (ISO) i aprobaty technicznej (AT ITB) wydawanej na każdy system okienny. Określone są w niej parametry techniczne i właściwości użytkowe oraz zakres stosowania danych okien. Dokumentem dopuszczającym wyrób do obrotu jest natomiast certyfikat zgodności lub deklaracja zgodności z aprobatą techniczną wystawiana przez producenta. Każdy składnik zastosowany w oknach (szkło, klej, lakier itp.) musi mieć osobny certyfikat. Wcześniejsze przejrzenie niezbędnych dokumentów uchroni nas przed zakupem okna złej jakości i o niskich parametrach.
Gwarancja na okna nie jest ujednolicona. Nawet dobre okno można zepsuć przez nieprawidłowy montaż i stracić na nie gwarancję. Dlatego montaż trzeba powierzyć firmie polecanej przez producenta albo zamówić okna wraz z montażem – płacimy wówczas 7% VAT (a nie 22).
Gwarancja może obejmować każdy składnik okna z osobna, na przykład dwa lata na szybę, pięć lat na okucia, a dziesięć lat na profil.

Warto pamiętać!

Aprobata techniczna wydawana jest dla systemu okiennego o określonych wymiarach uznanych przez producenta za standardowe lub powtarzalne. Okna o nietypowych kształtach i wymiarach wykonywane na indywidualne zamówienie mogą mieć zupełnie inne parametry niż okna uwzględnione w aprobacie.
Komplet aprobat dla materiałów użytych do produkcji okna, takich jak profile lub szyby, nie jest równoważny aprobacie na  całe okno.

Jakie okna zapewnią ciepłe wnętrze?
Strefa klimatyczna, w której budujemy dom, ma wpływ na wymagania stawiane oknom, dlatego dla każdej z nich została określona maksymalna wartość współczynnika przenikania ciepła U.
Zamontowanie okna o zbyt wysokim współczynniku może spowodować straty ciepła, a więc i wyższe koszty ogrzewania.
Im mniejszy współczynnik U okien, tym mniej ciepła przez nie ucieka, a tym samym większa jest izolacyjność cieplna i niższe koszty ogrzewania. Kupując okna, nie musimy się obawiać, że mogą nie spełniać wymagań, ponieważ obecnie producenci w standardzie oferują okna o współczynniku U = 1,4-1,7 (W/m²·K).

Uwaga! Współczynnik przenikania ciepła samej szyby jest zawsze niższy od współczynnika przenikania ciepła całego okna. Typowa szyba zespolona, z powłoką niskoemisyjną, wypełniona argonem ma współczynnik ciepła U = 1,1 (W/m²·K), natomiast dla okna z taką samą szybą wartość współczynnika jest nie mniejsza niż 1,4-1,7 (zależnie od rodzaju profilu).

Mapa klimatyczna Polski.

MIEJSCE OKNA W DOMU

Jakie nasłonecznienie pomieszczeń?
W zależności od strony świata, na którą skierowane jest okno, słońce wpada przez nie z różną intensywnością.
Promienie wschodzącego słońca mają niski kąt padania i sięgają daleko w głąb pomieszczenia. Pokoje z oknami skierowanymi na wschód nigdy się nie przegrzewają, nawet przy wysokiej temperaturze.
Okna skierowane na południe dają najdłuższy czas nasłonecznienia pokoju. Chcąc wykorzystać południowe słońce, od tej właśnie strony sytuuje się loggie, balkony, werandy, ale – aby pomieszczenia się nie przegrzewały – nad oknami instaluje się okapy lub markizy.
Poziome osłony nad oknami odbijają promienie słońca latem, natomiast nie zatrzymują ich zimą, kiedy padają pod mniejszym kątem.
Warto pamiętać o tym, że okna zamontowane w dachu, szczególnie te od strony południowej oraz zachodniej, mogą latem doprowadzać do wnętrza zbyt dużo światła i ciepła. Stąd istnieje konieczność zainstalowania odpowiednich rolet lub żaluzji.
Słońce wpadające przez zachodnie okna jest bardzo intensywne, silnie nagrzewa (nie mniej niż od południa), zapewnia długie nasłonecznienie pomieszczeń w godzinach popołudniowych. Niestety, pokoje skierowane na zachód latem są narażone na przegrzanie.
Światło wpadające od strony północnej jest rozproszone. Do pomieszczenia z oknem skierowanym na tę stronę nie zagląda słońce, zatem nie wykorzystuje ono nigdy energii słonecznej.

Sypialnia od wschodu nie jest narażona na przegrzanie, więc można w niej umieścić nawet duże okna. Autor: Andrzej Szandomirski		Przed przegrzaniem chronią elementy zewnętrzne, takie jak pergole, żaluzje lub rosnące przed domem krzewy albo drzewa liściaste, które jednocześnie nie zasłaniają słońca zimą. Autor: Andrzej Szandomirski

Duże przeszklenia ścian południowych pozwalają zimą na zyski ciepła. Autor: Grzegorz Rogiński		Południowe okna połaciowe z pewnością wymagają żaluzji. Autor: FAKRO

Jak dobrać wielkość okna do funkcji pomieszczenia?
Dobierając wielkość okna do pomieszczenia, trzeba znaleźć złoty środek, bowiem co prawda im więcej okien, tym lepsze oświetlenie, ale i większe straty ciepła. Okna nie posiadają tak dobrych właściwości izolacyjnych jak ściany czy dach, często mają od nich dwu-, trzykrotnie gorszą izolacyjność.
W pomieszczeniach, w których będą często przebywać ludzie, stosunek powierzchni okien do powierzchni podłogi powinien wynosić co najmniej 1:8, czyli każdy m² przeszklenia musi oświetlać 8-10 m² podłogi. Jeżeli w pomieszczeniu jest tylko jedno okno, korzystniej będzie, jeśli zostanie zaplanowane na dłuższej ścianie, najlepiej pośrodku. Im wyżej umieszczone jest okno, tym więcej światła dostaje się do wnętrza i tym bardziej równomierne jest jego oświetlenie. Niekorzystny efekt wywołuje umieszczenie górnej krawędzi okna w dużej odległości od sufitu.

Pokój dzienny (salon). Nie wymaga zbyt intensywnego nasłonecznienia, ale powinien być dobrze i równomiernie oświetlony. Przy powierzchni salonu około 27 m² minimalne wymagane doświetlenie zapewniają dwa okna o wymiarach 116 x 144 cm lub jedno duże dwudzielne okno balkonowe 146 x 230 cm.

Sypialnia. Nie potrzebuje takiego doświetlenia jak pokój dzienny. Na 17 m² wystarczy jedno okno o wymiarach na przykład 146 x 144 cm.

Kuchnia. Korzystne są tu okna w kształcie wydłużonego prostokąta (dłuższy bok w poziomie), z parapetem na wysokości 100-120 cm od podłogi. Daje to potrzebne do pracy równomierne światło o dużym natężeniu, a jednocześnie pod parapetem można ustawić szafki kuchenne.

Łazienka. W miarę możliwości powinna mieć okno. Nie może być umieszczone zbyt nisko, aby w niezbyt dużej łazience nie zabierało cennej powierzchni przeznaczonej na przykład na montaż umywalki czy kabiny prysznicowej. Umieszczone wysoko małe okno doświetli łazienkę, ale będzie trudno dostępne do mycia i otwierania.

Planując okna, warto pamiętać o doświetleniu klatki schodowej. Zadanie to mogą spełnić nieduże okna albo luksfery. Jest to odpowiednie miejsce na okno o nietypowym kształcie, na przykład okrągłe lub wąskie.

Równomierne oświetlenie salonu gwarantują okna umieszczone na więcej niż jednej ścianie – światło wpada do wnętrza z kilku stron. Autor: Piotr Mastalerz		Tylko w domach o dużej powierzchni można sobie pozwolić na duże okno w łazience i tak piękny widok. Autor: Krzysztof Zasuwik

Dobre oświetlenie blatu roboczego w kuchni zapewniają okna, których poziomy bok jest dłuższy. Autor: Andrzej Szandomirski		Okno na klatce schodowej wprowadzi światło do ciągu komunikacyjnego i jednocześnie pozwoli na oszczędność energii elektrycznej. Autor: Grzegorz Otwinowski

Jak prawidłowo zamontować okno w ścianie?

Okno montujemy różnie, w zależności od tego, czy mamy do czynienia ze ścianą jedno-, dwu-, czy trójwarstwową. Jego prawidłowe umieszczenie w grubości ściany zapobiegnie zimą jej przemarzaniu w okolicy okna.

W ścianie zbudowanej z jednego materiału, czyli jednowarstwowej, okno powinno się znajdować w połowie ściany, to znaczy w płaszczyźnie, w której zimą temperatura wynosi 0°C. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki		W ścianie jednowarstwowej ważne jest to, czy okno jest z węgarkiem (występ muru dookoła otworu okiennego stanowiący oparcie dla ościeżnicy), czy bez niego – wpływa on korzystnie na rozkład temperatury w ścianie. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

W ścianie dwuwarstwowej okno musi być zamontowane na granicy muru i izolacji termicznej. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki		W ścianie trójwarstwowej okno trzeba umieścić w warstwie izolacji. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Jakie okna połaciowe?

Okna w połaci dachu są najlepszym sposobem doświetlenia poddasza. Dają mniej więcej 30-40% więcej światła niż okna tradycyjne wbudowane w lukarnę czy okna w ścianie szczytowej.
1 m² szyby dobrze oświetli 8-12 m² podłogi. Okna na poddaszu montuje się w dachu, którego płaszczyzna ma spadek większy niż 15%. Aby zapewnić dobrą widoczność z wnętrza, długość okna dobiera się zależnie od kąta nachylenia dachu. Im bardziej płaski dach, tym okno powinno być dłuższe. Okna połaciowe różnią się między sobą przede wszystkim sposobem otwierania. Przy oknach obrotowych należy pamiętać o tym, by klamka nie znajdowała się wyżej niż 180-200 cm nad podłogą.

Uwaga! Współczynnik przenikania ciepła U okien połaciowych powinien wynosić maksymalnie 2-2,6 W/(m²·K) – tym mniejszy, im zimniejszy jest region kraju, w którym znajduje się dom.

Wysokość, na jakiej powinno być zamontowane okno, zależy od sposobu jego otwierania. Aby zapewnić wygodną obsługę, oś otwierania okna uchylnego powinna wypadać na wysokości głowy dorosłego człowieka. Dolna krawędź okna dachowego nie może być niżej niż 85 cm nad podłogą. Autor: ROTO

Typowe okna połaciowe

Okno uchylne – oś otwarcia znajduje się w jego górnej krawędzi. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki		Okno uchylno-obrotowe – ma dwie osie obrotu: w górnej krawędzi ramy i w połowie wysokości. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Okno obrotowe – oś otwarcia występuje w połowie jego wysokości. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki		Okno wysokoosiowe – to okno obrotowe z osią umieszczoną w 3/4 wysokości skrzydła. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Inne sposoby doświetlenia poddasza

Wole oczko. Autor: Andrzej Szandomirski		Okno wcięte w połać dachu. Autor: Piotr Mastalerz

Okno w ścianie szczytowej. Autor: Piotr Mastalerz		Lukarna. Autor: Mariusz Bykowski		Autor: Andrzej Szandomirski

WAŻNE DODATKI

Czy nawiewniki są potrzebne?

Jeśli w domu jest wentylacja grawitacyjna, okno musi zapewniać dopływ świeżego powietrza. Zbyt mała jego ilość może powodować złe samopoczucie domowników, rozwój pleśni i grzybów na ścianach lub odpadanie tapet. Nowoczesne okna można ustawić w pozycji rozszczelnionej – stosuje się wówczas uszczelki płaskie lub perforowane bądź wstawia element nawiewny. Minimalną wymianę powietrza gwarantuje współczynnik infiltracji 0,5-1 m³/h·m·daPa^2/3, który określa ilość powietrza przedostającą się w ciągu godziny przez szczelinę długości okna. W pozycji nierozszczelnionej współczesne okna są na ogół szczelne w 100%, więc aby zapewnić dopływ powietrza do pomieszczenia, wyposaża się je w wentylatory mechaniczne – nawiewniki. Powietrze dostaje się przez szczelinę nawiewnika, której wielkość regulowana jest ręczne. Istnieją jednak również nawiewniki automatyczne. Samoczynną ich regulację wywołuje różnica między ciśnieniem powietrza na zewnątrz i w budynku, zmiana wilgotności względnej w pomieszczeniach lub rzadziej temperatura zewnętrzna.
Najlepiej zamawiać okna z nawiewnikami wmontowanymi fabrycznie. Podane przez producenta parametry, to jest współczynnik przenikania ciepła czy izolacyjności akustycznej, dotyczą wówczas okna z nawiewnikiem jako całości. Jeśli zdecydujemy się na instalację nawiewnika w oknie już zamontowanym, najlepiej zlecić to fachowcowi. Od prawidłowego montażu zależy bowiem funkcjonowanie nawiewnika i okna. Nawiewnik można umieścić także w ścianie zewnętrznej, najważniejsze, by znalazł się przynajmniej 2 m nad podłogą.

Nawiewniki montuje się głównie w pokojach, w górnej części ramy okiennej. Autor: Andrzej Szandomirski

Jak chronić okno przed włamaniem?
Warto wiedzieć! Tylko niektóre rolety zewnętrzne są antywłamaniowe. Zbudowane są wtedy ze stali lub dwuściennego aluminium, mają solidniejszą blokadę oraz prowadnice boczne i wzmocnioną listwę dolną. Muszą mieć atest Instytutu Mechaniki Precyzyjnej. Najbardziej wytrzymałe są te z atestem S1.

Okiennice mogą utrudniać włamanie, pod warunkiem że mają specjalnie wzmocnione okucia. Autor: Grażyna Rudolf

Kraty są dobrym i bezpiecznym rozwiązaniem, trzeba tylko dobrać do elewacji ładny wzór. Autor: Andrzej Szandomirski		Bardzo popularnym sposobem ochrony przed włamaniem jest montaż rolet zewnętrznych. Autor: KRISPOL

Kraty z powodzeniem mogą zostać zastąpione przez okna antywłamaniowe. Takie okna oprócz szyb antywłamaniowych oznaczonych klasą P4-P8 muszą mieć specjalne okucia zapobiegające wyważeniu skrzydła okiennego. Autor: Grzegorz Otwinowski		Dodatkowym zabezpieczeniem są czujniki podłączone do systemu antywłamaniowego. Mogą być zespolone z szybą, co uniemożliwia odłączenie ich od instalacji. Sygnalizują próbę wyważenia lub otwarcia okna. Autor: ROTO

SOS DLA OKNA

Jak dbać o okna?

Nieprawidłowe użytkowanie i niewłaściwa pielęgnacja mogą zaszkodzić nawet dobrym oknom.
Najprostszym sposobem ich pielęgnacji jest po prostu mycie. Okna z PCW powinny być myte częściej niż drewniane, ponieważ na plastikowych profilach szybciej osiada brud. Profile drewniane wymagają okresowego odnawiania (tym częściej, im rzadziej będziemy je czyścić). Czyste okna to nie tylko kwestia estetycznego wyglądu. Długo zalegający na drewnianych ramach brud powoduje szybsze niszczenie ich powłoki. Do mycia należy używać delikatnego roztworu wodnego z łagodnymi środkami do czyszczenia ram okiennych. Nie wolno stosować środków szorujących ani płynów zawierających amoniak. PCW w przeciwieństwie do okien drewnianych nie wymaga odnawiania. Drewniane wymagają natomiast dodatkowych zabiegów. Powinno się je malować co najmniej raz na pięć lat. Chcąc zachować trwałość i estetykę ramy okiennej, do odnawiania elewacji należy użyć takiej farby lub lakieru, jakim była pomalowana wcześniej.
Nie wolno zamalowywać uszczelek i okuć. Przy czyszczeniu i konserwacji powłok malarskich trzeba stosować specjalne mleczko do okien drewnianych.
Niezbędną czynnością, która ma utrzymać okna w dobrym stanie przez wiele lat, jest konserwacja okuć: zamków, zawiasów, narożników okiennych. Rozregulowane okucia nie sprzyjają funkcjonalności okien, przede wszystkim nie służą ich szczelności. Wszystkie elementy ruchome okuć i rygla powinny być raz do roku pokrywane białym smarem maszynowym (ewentualnie wazeliną) lub specjalnym olejkiem do okuć okiennych. Nie wolno smarować okuć żadnym środkiem spożywczym, na przykład olejem czy masłem.

Pędzelkiem usuwamy z okuć zanieczyszczenia, na przykład piasek. Autor: Piotr Mastalerz		Wprowadzamy środek smarujący. Autor: Piotr Mastalerz		Nadmiar smaru usuwamy delikatną szmatką. Autor: Piotr Mastalerz

Profili okiennych nie należy czyścić ostrymi szczotkami, proszkami do szorowania czy materiałami ściernymi. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki		Pod żadnym pozorem nie wolno używać silnych detergentów albo rozpuszczalników – nie tylko czyszczą, ale i powodują przebarwienia, a nawet uszkodzenie powierzchni ram. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki		Narażanie otwartych okien na podmuchy wiatru i wieszanie na klamkach przedmiotów, które stanowią dodatkowe obciążenie, powoduje osłabienie okuć. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki