niedziela, 3 lipca 2011

Dom energooszczędny czy pasywny



Wprawdzie pytanie o to, czy należy dążyć do ograniczenia kosztów ogrzewania, nie ma sensu, ale już zastanawianie się nad tym, w jakim stopniu to zrobić, okazuje się bardzo rozsądne. Wbrew pozorom nie zawsze plan maksimum musi być optymalny. Dlatego inwestor, podejmując decyzję, powinien porównać nie tylko wielkość oszczędności, ale przede wszystkim wymagania, którym trzeba sprostać, decydując się na konkretną opcję.






Projekty domów mających skromne potrzeby energetyczne cieszą się coraz większą popularnością. Jednak skromność skromności nierówna – do ogrzania domu uznawanego za tani w eksploatacji może być potrzebne 70 albo jedynie 15 kWh/(m²·rok). Domy, które mają zapotrzebowanie na pierwszym, wyższym poziome, są nazywane energooszczędnymi, na drugim – pasywnymi. Zużycie energii pierwotnej (zawartej w paliwie i dostarczonej u źródła) na ogrzewanie, przygotowywanie ciepłej wody użytkowej, oświetle­nie i pracę urządzeń elektrycznych w domu energooszczędnym wynosi około 250 kWh/(m²·rok), a w pasywnym nie powinno przekraczać 120 kWh/(m²·rok). Wizja płacenia jak najniższych rachunków za ogrzewanie domu jest kusząca, ale warto dokładnie przeanalizować konsekwencje decyzji o budowie domu energooszczędnego lub pasywnego.
Różnice są znaczne. Zacznijmy od projektu
Wprawdzie projekty domów energooszczędnych i pasywnych powinny odpowiadać takim samym zaleceniom ogólnym, jednak w przypadku pierwszych architekci mogą sobie pozwolić na większą dowolność. Nie wszystkie domy energooszczędne muszą być zbudowane na rzucie prostokąta i mieć jedno- lub dwuspadowy dach (tak jak domy pasywne) – świadczą o tym choćby projekty z Kolekcji Muratora, które powstały w wyniku modyfikacji projektów standardowych. Oczywiście najlepszy dla energooszczędności będzie jak najmniejszy współczynnik A/V określający stosunek przegród zewnętrznych do kubatury domu. Tak właśnie jest w domach mających zwartą bryłę, na przykład zbliżoną do sześcianu. Istotne jest również pozyskiwanie ciepła od promieniowania słonecznego – zaprojektowanie największej elewacji od strony południowej i odpowiednie rozmieszczenie przeszkleń. Oczywiście zarówno w domu energooszczędnym, jak i w pasywnym największe powinny się znaleźć od strony południowej, ale w tym drugim zalecane jest nawet całkowite przeszklenie strony południowej. Jednocześnie konieczne jest ograniczenie przeszkleń od strony północnej, a nawet całkowite jej „zamknięcie”. W obu domach optymalny układ pomieszczeń jest taki sam. Od strony południowej powinien się znajdować pokój dzienny i jadalnia, natomiast garderobę, garaż i pomieszczenie gospodarcze należy umieścić od strony północnej – tak, aby stworzyły strefę buforową. Należy pamiętać, że duże przeszklenia od strony południowej pozwolą na pozyskiwanie ciepła z promieniowania słonecznego, jednak latem mogą doprowadzać do przegrzewania się domu. Nie stanie się tak, gdy w projekcie będą uwzględnione elementy zacieniające, na przykład wysunięte poza obrys budynku okapy. Powinny uniemożliwiać docieranie promieni, gdy słońce (w lecie) znajduje się wysoko nad horyzontem, ale nie stanowić bariery dla promieni słońca zimowego poruszającego się nisko nad horyzontem. Innym rozwiązaniem jest stosowanie w lecie ruchomych zasłon, na przykład rolet albo markiz. Dobre efekty może także przynieść rozsądne wykorzystanie otoczenia budynku – naturalnego ukształtowania terenu i zieleni wokół domu. Drzewa liściaste zasadzone od południowej strony latem zacienią przeszklenia, a zimą – gdy zgubią liście – pozwolą na pozyskiwanie ciepła z promieniowania słonecznego. Od strony północnej najlepiej zasadzić rośliny, które przez cały rok będą osłaniały dom przed wiatrem. Z tego zadania dobrze się wywiążą iglaki i bluszcze.

Standardy energetyczne


Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Strefy w domu energooszczędnym i pasywnym
Schemat usytuowania pomieszczeń ze względu na panującą w nich temperaturę i możliwość pozyskiwania przez nie energii słonecznej.


Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki




Jaka technologia




Domy energooszczędne i pasywne można wznosić w różnych technologiach – zapewniających odpowiednią izolacyjność termiczną. Mogą to być ściany szkieletowe wypełnione materiałem termoizolacyjnym albo...
Autor: Andrzej Szandomirski
...kształtki szalunkowe ze styropianu wypełniane betonem
Autor: Mariusz Bykowski
Bardzo dobrym rozwiązaniem jest dwuwarstwowa budowa ścian, przy czym część konstrukcyjna może być wzniesiona z różnych materiałów – silikatów...
Autor: Mariusz Bykowski



...ceramiki tradycyjnej...
Autor: Andrzej Szandomirski
...prefabrykowanych elementów keramzytobetonowych...
Autor: Grzegorz Drzyzga , Grzegorz Tomaszewski , LIPIŃSCY DOMY
...z ceramiki poryzowanej...
Autor: Andrzej Szandomirski



...betonu komórkowego...
Autor: Andrzej T. Papliński
...keramzytobetonu lub...
Autor: Andrzej T. Papliński
...bali
Autor: Andrzej T. Papliński

Izolacja przegród


Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Miejsca szczególnie narażone na ucieczkę ciepła


Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki
Przegrody zewnętrzne
Ściany zewnętrzne, podłogi, stropy, dach muszą chronić przed ucieczką ciepła. Aby dom był energooszczędny, średni współczynnik przenikania ciepła nie powinien być większy niż 0,2 W/(m²·K). Dla domu pasywnego wymagania są jeszcze większe – współczynnik ten nie powinien przekroczyć 0,12 W/(m²·K). Osiągnięcie tak niskich wartości U jest możliwe dzięki zastosowaniu grubych warstw izolacji we wszystkich przegrodach zewnętrznych. W domu energooszczędnym grubość warstwy izolacji ścian zewnętrznych powinna wynosić co najmniej 20 cm. Podłogę na gruncie trzeba zaizolować materiałem termoizolacyjnym podobnej grubości. Izolacja dachu lub stropodachu musi być grubsza – powinna mieć 30 cm (jest to spowodowane większą ucieczką ciepła przez tę przegrodę). Poza tym koszt wykonania izolacji dachu jest mniejszy niż koszt zaizolowania innych przegród. Dom pasywny musi mieć jeszcze skuteczniejszą termoizolację. Z reguły do ocieplenia ścian i podłogi na gruncie stosuje się warstwę termoizolacji grubości 30, a dachu – 40 cm. Oczywiście warstwa ta musi być wykonana z materiału o odpowiednio wysokich właściwościach izolacyjnych. Przy wymienionych grubościach izolacji powinien się on charakteryzować współczynnikiem przewodzenia ciepła l wynoszącym co najwyżej 0,04 W/(m·K). Poza tym przegrody w domu pasywnym powinny mieć dużą akumulacyjność cieplną, dlatego że energia pozyskiwana przez niego w konkretnym momencie z promieniowania słonecznego nie zawsze odpowiada jego aktualnym potrzebom. Ciepło może być akumulowane w masywnych częściach konstrukcyjnych w sposób pośredni – w złożu kamiennym, na przykład zakopanym w ziemi obok domu albo umieszczonym pod nim. Jednak takie magazynowanie pośrednie znacznie zmniejsza efektywność tej metody, ponieważ konieczne jest wtedy dostarczenie dodatkowej energii na przykład do napędu wentylatora, który przedmucha ciepłe powietrze do stref wymagających ogrzania. Mostki cieplne
Zwiększają zapotrzebowanie domów na energię, dlatego – tam, gdzie to możliwe – trzeba je koniecznie zlikwidować. O ile mostków geometrycznych, wynikających z kształtu przegrody, nie można uniknąć, to konstrukcyjne trzeba eliminować. Powstają one w miejscu pocienienia i przerwania izolacji. Najczęściej dochodzi do tego w nadprożach, połączeniach ścian szczytowych i dachu, części nieogrzewanej z ogrzewaną, ścian zewnętrznych i wewnętrznych z fundamentowymi, w ościeżach otworów okiennych i drzwiowych, na połączeniu płyt balkonowych ze stropem. Intensywność ucieczki ciepła przez mostki cieplne jest określana przez liniowy współczynnik przenikania ciepła mostka (Y). Przykładowo, zlikwidowanie mostka cieplnego powstałego przez przerwanie izolacji płytą balkonową spowoduje zmniejszenie Y o 0,6 W/(m·K). O tym, jak eliminować mostki konstrukcyjne, pisaliśmy w naszym cyklu „Cieplejszy dom. To się opłaca” („Murator” 6/07-3/08). W domach pasywnych należy stosować odpowiednie rozwiązania konstrukcyjne – tak, by Y miało wartość 0,01 W/(m·K). Osiągnięcie tego nie jest proste i w praktyce oznacza idealne zaizolowanie przegrody. Wszystkie miejsca, dla których Y jest większe od 0,01, muszą być uwzględnione w obliczeniach energetycznych.

Mostki cieplne doskonale widać przez kame- rę termowizyjną. Czerwonopomarańczowy kolor na nadprożach i wieńcach pokazuje, którędy ucieka z domu ciepło
Autor: INGENIEURBÜRO FÜR ENERGIE UND BAUBERATUNG

Warunek zachowania szczelności
Przed niekontrolowanym przepływaniem zimnego powietrza musi być zabezpieczona cała ogrzewana część budynku.


Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Szczelność budynku

Zarówno budynki energooszczędne, jak i pasywne muszą być szczelne. Świeże powietrze może się do nich przedostawać tylko przez system wentylacji. Jednak wymóg szczelności dla domu energooszczędnego jest inny niż dla pasywnego. Dla pierwszego określany jest na poziomie n50 L 1,5 h-1, a dla drugiego – n50 L 0,6 h-1. Oznacza to, że przy wytworzonej między wnętrzem a zewnętrzem domu różnicy ciśnienia 50 Pa, w ciągu godziny przez wszystkie szczeliny w domu nie powinna przepłynąć większa objętość powietrza niż odpowiednio 1,5 albo 0,6 kubatury wewnętrznej domu. Szczelność domu mierzy się, wykonując specjalny test (Blower-Door Test). Mogą go przeprowadzić tylko firmy dysponujące specjalistycznym sprzętem, robiące pomiary budowlane. W drzwiach zewnętrznych montują wentylator wytwarzający wymaganą różnicę ciśnienia między wnętrzem domu a otoczeniem. W takich warunkach jest mierzona objętość przepływającego powietrza. Aby budynek był szczelny, nie wystarczy zaplanować odpowiedniego rozwiązania na etapie konstrukcyjnym. Niezbędne jest również staranne wykonanie detali narażonych na nieszczelności, na przykład styków okien i drzwi ze ścianami (uszczelnienie ich specjalnymi taśmami). Jednak inny stopień szczelności jest wymagany dla domu energo­oszczędnego, a inny dla pasywnego. Sprawia to, że dopuszczalne są różne rozwiązania. Standard budynku energooszczędnego pozwala na wykorzystanie kominka. Oczywiście wymóg energooszczędności nie zniósłby pracy dowolnego kominka, może to być jedynie kominek z zamkniętą komorą spalania mający niezależne doprowadzenie powietrza do paleniska – najczęściej za pośrednictwem przewodu zlokalizowanego pod budynkiem, dzięki któremu nie zwiększa się niekontrolowany przepływ powietrza z zewnątrz. Montaż kominka w domu pasywnym jest niezwykle skomplikowany. Poza tym można w nim zastosować jedynie kominek o bardzo małej mocy – około 3 kW – i specjalnej konstrukcji, przeznaczony do domów pasywnych. Jego głównym zadaniem jest podgrzewanie wody użytkowej oraz powietrza nawiewanego do pomieszczeń.

Pomiar szczelności budynku można wykonać tylko przy użyciu specjalistycznego sprzętu
Autor: Grzegorz Tomaszewski

Okno w domu pasywnym



Okno do domu pasywnego
Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki
Zimne i ciepłe strefy
Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki


Mieszkańcy domu energooszczędnego mogą korzystać z kominka, pod warunkiem że ma on zamkniętą komorę spalania
Autor: Piotr Mastalerz



Stolarka okienna
Okna w domach mających małe zapotrzebowanie na energię powinny pozyskiwać tę energię z promieniowania słonecznego, ale też powodować jak najmniejsze straty ciepła. Odpowiednie usytuowanie okien – choć bardzo istotne – nie gwarantuje jeszcze sukcesu. Konieczne jest zastosowanie stolarki okiennej o podwyższonych parametrach termicznych. Okna przeznaczone do domów pasywnych muszą mieć wyższe parametry (współczynnik U całego okna L 0,8 W/(m²·K) niż te do energooszczędnych (wystarczający współczynnik U całego okna L 1,3 W/(m²·K) (patrz tabela obok). W oknach energooszczędnych są zestawy złożone z dwóch lub trzech fabrycznie sklejonych szyb, a przestrzeń między nimi jest wypełniona specjalnym gazem, ale może to być też suche powietrze. Konstrukcja okien pasywnych musi w większym stopniu zagwarantować ograniczenie strat ciepła. Dlatego szklenie jest co najmniej trójwarstwowe, a przestrzeń między szybami wypełniona gazem szlachetnym – argonem. Poza tym ramy takich okien – zarówno plastikowe, jak i drewniane – muszą być ocieplone. Należy pamiętać, że duże przeszklenia niezbędne do pozyskiwania energii w domach pasywnych mogą też powodować straty ciepła w dni niesłoneczne. Dlatego konieczne jest wyposażenie takich okien w osłony, które będą chroniły przed ucieczką ciepła, na przykład żaluzje, rolety, ekrany. Osłony mogą być wykonane z drewna, materiałów tekstylnych lub z tworzyw sztucznych. Zysk z wprowadzenia takich rozwiązań jest wymierny. Przykładowo rolety mogą zmniejszyć współczynnik przewodzenia ciepła okien o 15% przy profilach nieocieplonych, a nawet o 30%, gdy profile są ocieplone.


W domu energooszczędnym mogą być montowane okna dachowe, a...
Autor: Andrzej T. Papliński
...w pasywnym nie
Autor: Andrzej T. Papliński

Schemat przepływu powietrza
Wentylacja nawiewno-wywiewna budynku musi zapewniać ukierunkowany przepływ powietrza. Dzięki temu świeże może być wykorzystane w sposób optymalny. Przez wentylację nawiewno-wywiewną zostaje ono doprowadzone bezpośrednio do sypialni, pokoi dziennych i gościnnych. W pomieszczeniach tych powinna być co najmniej jedna kratka nawiewna. Zanieczyszczone powietrze jest usuwane z kuchni i łazienek, gdzie są kratki wywiewne. Schemat przepływu powietrza jest prosty. Świeże powietrze doprowadzane jest najpierw do głównych pomieszczeń mieszkalnych. Później przepływa przez strefę pośrednią, a na końcu dociera do pomieszczeń wilgotnych, w których powinno być częściej wymieniane (umożliwia to na przykład szybkie wysychanie mokrych ręczników). Dzięki takiemu ukierunkowaniu świeże powietrze zostaje optymalnie wykorzystane. Aby zapewnić jego dobry przepływ w całym domu, pod wszystkimi drzwiami należy pozostawić szczeliny o wysokości 2 cm, natomiast w drzwiach do łazienek i WC kratki o powierzchni 220 cm².


Parter domu szeregowego
Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki
Piętro domu szeregowego
Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Wentylacja
Już chcąc osiągnąć standard budynku energooszczędnego, a tym bardziej pasywnego, trzeba zastosować mechaniczną wentylację nawiewno-wywiewną z odzyskiem ciepła.
Nie tylko ogranicza ona straty ciepła, ale ma także wiele innych zalet – dostarcza świeże powietrze do pomieszczeń, pozwala na zmniejszenie wilgotności powietrza wewnątrz domu i skuteczne usunięcie szkodliwych zanieczyszczeń powstających w budynku. Stała wymiana powietrza chroni przed nadmiernym wzrostem stężenia zanieczyszczeń: mikrobiologicznych, dwutlenku węgla czy kurzu. Poza tym – w przeciwieństwie do wentylacji grawitacyjnej – mechaniczna jest niezależna od panujących warunków atmosferycznych. Jej głównym elementem jest wysoko­efektywna centrala. Właśnie w niej nawiewanemu do domu powietrzu zostaje przekazana znaczna część ciepła powietrza wywiewanego. Bardzo istotna jest sprawność centrali – określana na różnym poziomie dla budynków energooszczędnych i pasywnych. Dla standardu energooszczędnego sprawność odzysku ciepła przy zrównoważonych strumieniach powietrza powinna wynosić 70%. W przypadku domu pasywnego wymagania są większe – sprawność ta musi osiągnąć co najmniej 80% i centrala powinna się charakteryzować niskim zużyciem energii elektrycznej. Drugi ważny element systemu wentylacji mechanicznej to gruntowy wymiennik ciepła, w którym powietrze przed doprowadzeniem do wnętrza domu podgrzewa się w czasie zimy i chłodzi latem. Najprostszą wersją wymiennika może być rura z PCW o średnicy 150-200 mm, długości 30-50 m ułożona w gruncie na głębokości 1,5-2 m. Wykorzystanie gruntowego wymiennika ciepła pozwala na poprawienie sprawności odzysku ciepła. Zapobiega on szronieniu powierzchni wymiennika krzyżowego centrali wentylacyjnej i eliminuje konieczność pracy energochłonnej nagrzewnicy wstępnej.


Ogrzewanie
Czy instalacja grzewcza w domu energooszczędnym różni się od tej w domu pasywnym? Różni się, i to bardzo. W domu energooszczędnym potrzebna jest zwyczajna instalacja grzewcza, tyle że moc zastosowanych urządzeń może być mniejsza niż w domu standardowym. Dobrze, by źródłem ciepła był ekonomiczny kocioł kondensacyjny albo pompa ciepła wykorzystująca energię czerpaną z gruntu, wody, a nawet powietrza. Grzejniki powinny mieć małą pojemność wodną, aby instalacja szybko reagowała na zmieniające się zapotrzebowanie na ciepło. Rury powinny być zaizolowane, by nie tracić ciepła i mieć nad nim pełną kontrolę. A w domu pasywnym? Ogromna różnica, bo... instalacji grzewczej właściwie nie ma. Nic dziwnego – przecież stąd się właśnie wzięło określenie „dom pasywny”, czyli bez aktywnej instalacji grzewczej. Podstawowym założeniem koncepcji domu pasywnego jest ograniczenie zapotrzebowania na ciepło do jego ogrzewania do tego stopnia, by potrzebną ilość ciepła można było dostarczyć przez odpowiednie podgrzanie powietrza wentylacyjnego. Instalacja wentylacyjna przejmuje wtedy rolę instalacji grzewczej. Możliwość zrezygnowania z typowej instalacji centralnego ogrzewania jest ważna z punktu widzenia opłacalności inwestycji – by dom potrzebował niewiele ciepła, trzeba zainwestować w jego ocieplenie, urządzenie do odzysku ciepła z wentylacji i inne energooszczędne rozwiązania. Rezygnacja z kosztownej instalacji grzewczej umożliwia utrzymanie całkowitych kosztów inwestycji na racjonalnym poziomie. Jak zatem ogrzewać dom pasywny? Ponieważ nie można całkowicie zrezygnować z instalacji grzewczej, do ogrzewania pomieszczeń wykorzystuje się niezbędną w domu pasywnym instalację wentylacji mechanicznej. Nie trzeba wtedy kupować grzejników, rur i armatury. Nie trzeba montować instalacji. Niewielką ilość ciepła (moc grzewcza jedynie 10 W/m²) dostarcza się, podgrzewając nawiewane do pomieszczeń powietrze. W najprostszym wariancie stosuje się do tego nagrzewnicę powietrza umieszczoną w głównym kanale nawiewnym. Może ona być zasilana przez pompę ciepła. Jest ona jednocześnie wykorzystywana do przygotowywania ciepłej wody użytkowej. Producenci oferują nawet gotowe kompaktowe urządzenia grzewcze oparte na pompie ciepła, przeznaczone właśnie do domów pasywnych. Wadą takiego rozwiązania jest, niestety, wysoka cena tych urządzeń. Czym się różni instalacja ciepłej wody użytkowej w domu pasywnym od tej w domu energooszczędnym? Tym, że w domu pasywnym jest to podstawowa instalacja grzewcza. Ogrzewanie pomieszczeń jest realizowane niejako przy okazji i może być powiązane z układem przygotowywania ciepłej wody użytkowej (wykorzystanie ciepła wody zgromadzonej w zasobniku do ogrzewania pomieszczeń). Jest to możliwe, bo zapotrzebowanie na ciepło do ogrzewania pomieszczeń jest kilkakrotnie mniejsze niż do przygotowywania c.w.u. W domu energooszczędnym, podobnie jak w standardowym, to instalacja przygotowywania ciepłej wody jest podłączona do zasadniczego systemu grzewczego. A więc źródło ciepła dobiera się, dopasowując je do stosunkowo dużego zapotrzebowania na ciepło do ogrzewania domu. W obydwu przypadkach warto zadbać o to, by źródło ciepła wykorzystywało energię ze źródeł odnawialnych (energia słoneczna, drewno, biopaliwa) i miało jak największą sprawność.

Ogrzewanie w domu pasywnym
Zapotrzebowanie na moc grzewczą wynosi tu tylko 10 W/m², dlatego można zrezygnować z tradycyjnych grzejników.

System grzewczy


Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Kompaktowe urządzenie grzewcze


Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Świadectwa charakterystyki energetycznej
Obowiązek sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej będzie obowiązywał już od 1 stycznia 2009 r. Podstawowym dotyczącym ich aktem prawnym jest ustawa z 19 września 2007 r. o zmianie ustawy Prawo Budowlane (Dz.U. nr 191, poz. 1373). Sporządzenie świadectwa jest obowiązkiem właściciela budynku. Powinno ono być udostępnione nabywcy lub najemcy budynku albo lokalu przy sprzedaży, wynajmowaniu czy oddaniu budynku do użytkowania.
Dla jakich budynków?
Obowiązek sporządzania świadectwa charakterystyki energetycznej dotyczy budynków nowych, oddawanych do użytkowania i tych, które były już użytkowane przed sprzedażą lub wynajęciem. Jak długo jest ważne?
Świadectwo jest ważne dziesięć lat. Nowe należy sporządzić, jeżeli upłynął termin ważności poprzedniego albo gdy w wyniku przebudowy czy remontu charakterystyka energetyczna domu uległa zmianie.
Kto wyda świadectwo?
Uprawnienia do wydawania świadectw energetycznych będą miały osoby, które:
- mają uprawnienia budowlane do projektowania;
- ukończyły roczne studia podyplomowe;
- odbyły szkolenie i zdały egzamin państwowy przed ministrem właściwym do spraw budownictwa. Warunkiem pozwalającym skorzystać z jednej z trzech wymienionych możliwości jest ukończenie studiów wyższych i z tytułem co najmniej magistra.
KorzyściWprowadzenie świadectw energetycznych stanie się elementem konkurencji rynkowej przy wynajmie i sprzedaży domów. Deweloper lub wykonawca nowego budynku za realizację budowy uzyska kwotę odpowiadającą charakterystyce energetycznej. Nabywca lub najemca będzie miał wiarygodne i obiektywne informacje o energo­chłonności domu, czyli o spodziewanych kosztach eksploatacji. Natomiast właściciel nieruchomości o dobrej charakterystyce energetycznej przy jej sprzedaży lub najmie będzie miał możliwość uzyskania wyższej ceny.W efekcie świadectwa zachęcą do poprawy cech energetycznych budynków istniejących, a także projektowania i budowy energooszczędnych. Dzięki temu wpłyną na zmniejszenie zużycia energii i przyczynią się do zmniejszenia emisji zanieczyszczeń. (Szymon Firląg)

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz