piątek, 15 lipca 2011

Dzieło na sprzedaż. Odpowiedzialność za fuszerkę.



Gdy zlecamy wykonanie kompletu drzwi wewnętrznych albo położenie glazury w łazience, zawieramy z wykonawcą umowę o dzieło. Jednak jeśli jesteśmy niezadowoleni z usługi, w każdej z tych sytuacji stosuje się inne przepisy.

Przyczyną tego zamieszania są przepisy ustawy z 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie kodeksu cywilnego, w której wdrożono do polskiego prawa Dyrektywę 1999/44/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 25 maja 1999 roku dotyczącą niektórych aspektów sprzedaży towarów konsumpcyjnych i związanych z tym gwarancji. Ustawa ta wprowadziła do kodeksu cywilnego nowy art. 6271, który do umowy zawartej między przedsiębiorstwem osoby przyjmującej zamówienie a osobą fizyczną zamawiającą dzieło będące rzeczą ruchomą w celu niezwiązanym z jej działalnością gospodarczą ani zawodową każe stosować odpowiednio przepisy o sprzedaży konsumenckiej.
W efekcie tych zmian pojawiły się wątpliwości, jakie wybrać przepisy i jak stosować je w praktyce, jeśli w grę wchodzi odpowiedzialność usługodawcy wobec konsumenta za jakość rzeczy wykonanej na jego zamówienie w ramach umowy o dzieło.

Nie wada, ale niezgodność z umową
W ustawie o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej zrezygnowano z pojęcia wady rzeczy. W jego miejsce wprowadzono niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową, a dotychczasową rękojmię zastąpiono odpowiedzialnością sprzedawcy za niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową. W wypadku umowy sprzedaży za jakość towaru konsumpcyjnego sprzedawca odpowiada wobec konsumenta tylko na podstawie ustawy o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej.
Stosowanie jej przepisów do umowy o dzieło uzależnione jest od  rezultatu umowy:
- gdy w wyniku umowy o dzieło powstanie nowa rzecz ruchoma wyprodukowana od początku (na przykład okna czy drzwi) – to za jej niezgodność z umową (dawniej wadliwość) wykonawca odpowie wobec konsumenta na zasadach określonych w ustawie o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej;
- gdy przedmiotem umowy o dzieło będą czynności, takie jak: prace malarskie, tynkarskie, kładzenie glazury bądź inne prace remontowe, naprawy i renowacje (na przykład starych okien, tapicerki mebli) wykonywane na rzeczach lub nieruchomościach już istniejących – wtedy bez odstępstw stosuje się do niej przepisy art. 627-646 kodeksu cywilnego o umowie o dzieło, a zwłaszcza art. 637 i 638 regulujące odpowiedzialność wykonawcy z tytułu rękojmi za wady dzieła.

Różnice między niezgodnością i wadą
Powstała w rezultacie umowy o dzieło rzecz ruchoma, której właściwości konsument indywidualnie uzgodnił z wykonawcą, jest niezgodna z umową, gdy:
- nie odpowiada podanemu przez sprzedawcę opisowi;
- nie ma cech okazanej kupującemu próbki albo wzoru;
- nie nadaje się do celu określonego przez kupującego przy zawieraniu umowy.
Ponadto rzecz zgodna z umową powinna nadawać się do celu, w którym zwykle się jej używa, oraz mieć właściwości charakterystyczne dla rzeczy tego rodzaju. Niezgodność z umową wystąpi już wówczas, gdy nie spełni ona przynajmniej jednego z podanych warunków.
Za niezgodność z umową rzeczy wykonanej na zamówienie konsumenta ustawa o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej uznaje też nieprawidłowość w montażu lub uruchomieniu, jeśli czynności te w ramach umowy o dzieło wykonał sam wytwórca albo konsument, stosując się do dostarczonej przez niego instrukcji.
Wada dzieła według kodeksu cywilnego zmniejsza jego wartość lub użyteczność ze względu na cel oznaczony w umowie albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia dzieła, jeżeli nie ma ono właściwości, o których istnieniu zapewnił konsumenta wykonawca, albo jeżeli wykonana rzecz została kupującemu wydana w stanie niezupełnym.
Pojęcie niezgodności jest znacznie szersze od zdefiniowanego w kodeksie cywilnym pojęcia wady, gdyż obejmuje także brak wymaganych przez przepisy oznaczeń, informacji o atestach, certyfikatach oraz instrukcji obsługi i stosownych ostrzeżeń związanych z bezpiecznym użytkowaniem rzeczy.
Wykonawca rzeczy ruchomej od-powiada również wtedy, gdy wykonana rzecz nie ma właściwości, o których on lub jego przedstawiciel zapewniali w reklamie bądź w umieszczonych na etykiecie czy opakowaniu oznaczeniach. Rękojmia za wady nie wykracza natomiast poza odpowiedzialność za zapewnienia o właściwościach dzieła składane przez samego wykonawcę i nie obejmuje obietnic reklamowych dotyczących rzeczy, niezależnie od tego, kto je składa.
Wykonawca odpowiada za niezgodność z umową, która istniała w momencie wydawania rzeczy konsumentowi, a później jedynie wyszła na jaw. Wcale nie musi jej spowodować lub o niej wiedzieć, aby ponieść za nią odpowiedzialność. Pod tym względem odpowiedzialność za wadę z tytułu rękojmi niczym się nie różni.

Uwaga! Wykonawca jest zwolniony z odpowiedzialności za niezgodność z umową wtedy, gdy w momencie wydawania gotowej już rzeczy konsument o niezgodności wiedział lub, oceniając rozsądnie, powinien był wiedzieć. Chodzi tu również o typową dla umowy o dzieło sytuację, w której wykonawca uprzedził konsumenta, że wskazany przez niego sposób wykonania rzeczy nie przyniesie prawidłowego rezultatu a mimo to konsument tego zażądał. W rezultacie przyczyniło się to do niezgodności rzeczy z umową. Wykonawca nie będzie odpowiadał za niezgodność także wtedy, gdy wyniknie ona z przyczyny tkwiącej w materiale użytym do wykonania rzeczy, który dostarczył konsument.

Czego może żądać konsument

W razie niezgodności z umową rzeczy ruchomej powstałej w wyniku umowy o dzieło konsument może żądać od wykonawcy nieodpłatnej naprawy rzeczy. Do wyjątków natomiast będzie należało stosowanie drugiego przewidzianego w ustawie uprawnienia – żądania przez konsumenta wymiany rzeczy niezgodnej z umową na rzecz nową i zgodną z umową. Żądanie takie generalnie byłoby sprzeczne z samą istotą umowy o dzieło. Polega ona bowiem na wytworzeniu na zamówienie konsumenta rzeczy mającej ściśle określone, indywidualne cechy różniące ją od innych rzeczy dostępnych w sprzedaży, produkowanych seryjnie w wielu takich samych egzemplarzach.
W razie ich niezgodności z umową mogą one być zamieniane na inne egzemplarze – zgodne z umową. Przy umowie o dzieło wyjście takie będzie możliwe tylko wtedy, gdy rzecz niezgodna z umową ma niewiele cech decydujących o jej indywidualności i dają się one wprowadzić do rzeczy podobnej, mogącej posłużyć do wymiany, produkowanej seryjnie.
Dopiero gdy naprawa i ewentualnie wymiana pociągałyby za sobą nadmierne koszty (na przykład koszt naprawy dorównywałby kosztowi wytworzenia nowej rzeczy) lub oba rozwiązania okazałyby się niemożliwe (na przykład z powodu zaprzestania produkcji potrzebnych do naprawy materiałów lub części), konsument może domagać się od wykonawcy obniżenia ceny rzeczy lub odstąpić od umowy, żądając zwrotu jej ceny. Uprawnienia te przysługują konsumentowi także wtedy, gdy wykonawca nie naprawi (nie wymieni) rzeczy w odpowiednim czasie. Jego długość należy dostosować do charakteru konkretnej rzeczy niezgodnej z umową oraz samej niezgodności. Zwrot pieniędzy (odstąpienie od umowy) nie przysługuje, gdy niezgodność z umową jest nieistotna, czyli nie ma wpływu na użytkowanie rzeczy zgodne z jej przeznaczeniem.
Znaczące obniżenie estetyki rzeczy, a nie tylko brak pewnych jej funkcji, także może być uznane za istotną niezgodność. Odstąpienie od umowy uzasadniają ponadto znaczne niedogodności, jakie dla konsumenta stworzyłyby naprawa lub wymiana rzeczy. Niedogodnością taką jest między innymi duża częstotliwość napraw, gdyż praktycznie pozbawia konsumenta możliwości korzystania z rzeczy.
Uprawnienia te są podobne jak przy kodeksowej rękojmi za wady dzieła. Tam możliwość odstąpienia od umowy jest przewidziana w przypadku, gdy wady są istot-ne, a wykonawca nie usunie ich w wyznaczonym terminie, lub gdy wady są istotne i jednocześnie nieusuwalne. W tym ostatnim przypadku od umowy można odstąpić od razu.

Ważne terminy
Wykonawca odpowiada za niezgodność rzeczy ruchomej z umową stwierdzoną w okresie do dwóch lat, licząc od dnia wydania rzeczy konsumentowi. Konsument ma jednak obowiązek zawiadomić wykonawcę o niezgodności w terminie do dwóch miesięcy od jej stwierdzenia. Wystarczy, że przed ich upływem wyśle zawiadomienie listem poleconym. Przekroczenie dwumiesięcznego terminu powoduje utratę przysługujących mu z tytułu niezgodności rzeczy z umową uprawnień. Terminy te w porównaniu z obowiązującymi przy rękojmi znacznie wydłużyły się na korzyść konsumentów. Rękojmia trwa bowiem tylko rok od wydania dzieła konsumentowi i każe mu zawiadomić wykonawcę o wadzie do miesiąca od jej wykrycia.
Ustawa o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej zakłada, że niezgodność rzeczy z umową o dzieło stwierdzona do sześciu miesięcy od dnia wydania jej konsumentowi istniała już w tym dniu. W praktyce oznacza to, że konsument nie musi udowadniać wykonawcy, że otrzymał rzecz niezgodną z umową. Wystarczy tylko, że wskaże niezgodność.

Czego nie wolno wykonawcy
Odpowiedzialność z tytułu niezgodności z umową jest obowiązkowa. Wykonawca nie może się z niej zwolnić, na przykład poprzez odpowiedni zapis w umowie z konsumentem. Nie zwolni go też złożone przy odbiorze rzeczy oświadczenie konsumenta, że wie on o wszelkich niezgodnościach rzeczy z umową lub że dokonał jej odbioru pod względem jakościowym. Zmiana zasad odpowiedzialności z tytułu niezgodności, a zwłaszcza uprawnień, jakie w związku z tym ma konsument, jest możliwa w wyniku umowy między wykonawcą a konsumentem – jednakże dopiero po złożeniu reklamacji.
Natomiast rękojmia w umowach z udziałem konsumentów może być ograniczona lub wyłączona tylko wtedy, gdy przepisy szczególne na to pozwalają. Przepisy kodeksu cywilnego o umowie o dzieło możliwości takiej nie przewidują.

Podstawa prawna: ustawa z 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2002 r. nr 141, poz. 1176 z późn. zm.)

Jak rozumieć art. 6271

Artykuł ten wskazuje, że ustawę o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej stosuje się do umowy o dzieło jedynie odpowiednio, a nie wprost. Oznacza to, że stosując w praktyce jej przepisy do umowy o dzieło, należy uwzględnić różnice między tą umową a typową umową sprzedaży, której ustawa przede wszystkim dotyczy.
Osobą fizyczną, o której mowa w art. 6271 kc, jest konsument.
W wypadku umowy o dzieło pod pojęciami towaru konsumpcyjnego oraz sprzedawcy, którymi posługuje się ustawa, kryją się odpowiednio rzecz ruchoma wytworzona na podstawie umowy o dzieło oraz jej wykonawca. Ustawa o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej nie może być stosowana, gdy konsument zamówi wykonanie rzeczy ruchomej u osoby, która nie prowadzi przedsiębiorstwa, lecz zajmuje się tym amatorsko, „po godzinach”.

Pozostałe uprawnienia bez zmian

Ustawa o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej wyklucza stosowanie przepisów kodeksu cywilnego o rękojmi za wady dzieła do odpowiedzialności wykonawcy za jakość nowej rzeczy ruchomej wytworzonej na zamówienie konsumenta. Nic jednakże nie stoi na przeszkodzie, aby w takim wypadku konsument mógł skorzystać z innych przepisów kodeksu cywilnego o umowie o dzieło:
- może stosować zawartą w art. 635 kc zasadę, która mówi, że jeśli wykonawca opóźnia się z rozpoczęciem lub zakończeniem wytwarzania rzeczy tak bardzo, że z pewnością nie wykona jej w umówionym terminie, konsument może od umowy odstąpić, i to natychmiast, czyli bez wyznaczania wykonawcy dodatkowego terminu na jej rozpoczęcie lub sfinalizowanie;
- w razie potrzeby może skorzystać również art. 636 kc, zgodnie z którym jeśli już w trakcie wykonywania rzeczy konsument zauważy, że jest ona robiona nieprawidłowo, ma prawo zażądać od wykonawcy jej poprawienia. Powinien wyznaczyć mu na to odpowiedni termin i zagrozić, że po jego bezskutecznym upływie zerwie umowę. W wypadku niepoprawienia usterek w wyznaczonym terminie może również ratować się tak zwanym wykonaniem zastępczym – w tym celu dalsze wytwarzanie rzeczy powierza innej firmie, natomiast rachunek każe zapłacić wytwórcy bubla. Rozwiązanie takie wchodzi w rachubę, gdy ktokolwiek inny w ogóle jest w stanie rozpoczętą rzecz poprawić lub dokończyć;
- gdy okaże się, że gotowa już rzecz ma usterki lub pod innym względem jest niezgodna z umową, do czasu jej poprawienia konsument może rzeczy nie przyjąć. Uprawnienie to wynika między innymi z art. 643 kc.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz