  |
| Autor: Robert Szarapka |
Nie ma jak wapno
Przez tysiąclecia większość pożądanych cech zapewniało zaprawom murarskim wapno – wiążące zarówno hydraulicznie, czyli wchodzące w reakcję z wodą, jak i powietrznie, czyli reagujące z dwutlenkiem węgla w obecności wody.
Wapno spełnia w zaprawie bardzo wiele funkcji:
- jest spoiwem;
- zwiększa urabialność;
- zatrzymuje wodę potrzebną zarówno do komfortu prowadzenia robót, jak i zapewnienia prawidłowego wiązania zaprawy;
- wydłuża czas, w którym świeża mieszanka zachowuje właściwości robocze;
- zwiększa przyczepność i szczelność;
- zapewnia optymalną równowagę między szczelnością spoiny i jej paroprzepuszczalnością. Pozwala więc ścianom „oddychać”;
- zwiększa elastyczność związanej zaprawy;
- poprzez wydłużenie czasu twardnienia zaprawy murarskiej i dzięki zdolności samozabliźniania mikropęknięć zapobiega powstawaniu nieszczelności w ścianach, gdy budynek wstępnie osiada;
- zwiększa odporność muru na obciążenia dynamiczne wywołane ruchem ciężkich pojazdów lub tąpnięciami kopalnianymi;
- jest grzybobójcze.
Cement portlandzki – ważny składnik zapraw
Od początku XX w. jest on stosowany jako zamiennik wapna wiążącego hydraulicznie. Jeśli doda się go w odpowiednich proporcjach do zaprawy, przyspieszy jej wiązanie i zwiększy wytrzymałość na ściskanie. Jednak nie zapewni się jej wielu właściwości, które daje wapno. Na przykład zaprawa cementowa pozbawiona wapna ma o wiele gorszą urabialność, gorzej przylega do elementów murowych i zbyt szybko wiąże.
Dlatego, aby w zaprawie połączyć zalety, które dają wapno i cement portlandzki, zaczęto stosować zaprawy cementowo-wapienne.
Zaprawy ze wspomaganiem
Zamiast wapna można dodać do zaprawy domieszkę. Domieszki to substancje organiczne, nieorganiczne lub ich mieszaniny, których ilość nie przekracza 5% w stosunku do masy cementu. Stosowane są zwłaszcza po to, żeby zmodyfikować niekorzystne cechy zaprawy cementowej, między innymi jej słabą urabialność, małą retencję wody i zbyt krótki czas zachowania przez świeżą zaprawę właściwości roboczych.
Domieszki kompleksowe. Są stosowane do zapraw cementowych, wpływają jednocześnie na kilka ich właściwości.
Domieszki uplastyczniająco-napowietrzające. Uplastycznienie pozwala na ewentualne zredukowanie ilości wody, przy zachowaniu właściwej konsystencji zaprawy. Napowietrzenie zwiększa urabialność poprzez wprowadzenie do świeżej zaprawy pęcherzyków powietrza, które działają w niej jak kulki w łożysku. Powodują powstanie w stwardniałej mieszance systemu porów zwiększających odporność zaprawy na warunki atmosferyczne i poprawiają jej termoizolacyjność.
Domieszki uplastyczniająco-napowietrzająco-opóźniające. Działają podobnie jak wyżej opisane, ale dodatkowo w znaczący sposób wydłużają czas zachowania przez świeżą zaprawę właściwości roboczych.
Domieszki kontra wapno
Dodanie domieszki kompleksowej do zaprawy cementowej poprawia niektóre jej cechy, ale nie zapewnia tych wszystkich właściwości, które gwarantuje wapno. Obrazuje to tabela.
Uwaga! Samo dodanie domieszki do zaprawy nie umożliwia murowania zimą. Stosując zimą zarówno wapno, jak i domieszki, roboty należy prowadzić w cieplaku (czyli prowizorycznie przygotowanym ogrzewanym pomieszczeniu), który zapewnia temperaturę murowania i wiązania zaprawy wyższą od 5°C.
Problemy z domieszkami
Aprobaty techniczne ITB, które dopuszczają domieszki do stosowania, nakazują, aby każdorazowo laboratoryjnie ustalać ilość dozowanej domieszki i sprawdzać, czy wzbogacona o nią zaprawa spełnia wymagania technologiczne. W przypadku domów budowanych systemem gospodarczym praktycznie nikt takich analiz nie przeprowadza. Poza tym użycie domieszki do zaprawy przygotowywanej na budowie wiąże się ze spadkiem wytrzymałości zaprawy na ściskanie nawet o 50%. Aby tę stratę wyrównać, należy dodać do zaprawy więcej cementu. Niestety, jego ilość trzeba ustalić laboratoryjnie. Zarówno badanie zaprawy, jak i zakup domieszki oraz dodatkowa ilość cementu zwiększają koszt zaprawy.
Następnym problemem jest dozowanie domieszki, którą dodaje się w bardzo niewielkiej ilości. Ewentualna niedokładność (o którą łatwo podczas samodzielnego przygotowywania zaprawy) może zniweczyć planowany efekt.
Domieszki w zaprawach gotowych
Stosowanie domieszek do zapraw przygotowywanych samodzielnie jest trudne. Nieco inaczej jest z mieszankami przygotowanymi fabrycznie, do których na budowie dodaje się jedynie odpowiednią ilość wody.
Do tego typu zapraw w trakcie produkcji dodaje się o wiele więcej składników modyfikujących, w tym także domieszek. Poza tym w fabryce prowadzona jest nieustanna kontrola laboratoryjna składu i właściwości technologicznych zaprawy. Jednak nawet w suchych, przygotowanych fabrycznie mieszankach całkowite zastąpienie wapna innymi składnikami – nawet jeśli byłoby technologicznie możliwe – okazałoby się ekonomicznie nieuzasadnione.
Domowej roboty i kupne
Do murowania ścian w domach jednorodzinnych zazwyczaj stosuje się:
- zaprawy przygotowywane na budowie – wapienne, cementowo-wapienne, cementowe, cementowe z domieszkami. Ich poszczególne składniki dozuje się objętościowo.
Wyjątek stanowią domieszki, które trzeba dozować wagowo;
- zaprawy przygotowywane fabrycznie (suche mieszanki, do których na budowie dodaje się jedynie wody) – wapienne, cementowo-wa-pienne, cementowe.
Stosowanie poszczególnych składników – kruszywa (piasku), materiału wiążącego (wapna, cementu), domieszek oraz innych składników – jest na bieżąco sprawdzane i monitorowane laboratoryjnie.
Właściwości zaprawy
Najważniejsze spośród istotnych przed użyciem do murowania:
- urabialność – łatwość prowadzenia robót z użyciem danej zaprawy;
- czas, w jakim rozrobiona z wodą mieszanka musi być wykorzystana – zanim zaprawa przy temperaturze, w której prowadzimy roboty murarskie, zacznie wiązać;
- retencja wody – zdolność zaprawy do zatrzymywania wody potrzebnej zarówno do jej związania, zachowania urabialności, jak i zapewnienia przyczepności do elementu murowego;
- czas osiągnięcia wytrzymałości wystarczającej do kontynuacji robót – okres, po którym użyta do murowania zaprawa jest już na tyle wytrzymała, że bez obaw można przystąpić do wznoszenia kolejnych kondygnacji domu.
Najważniejsze dla związanej zaprawy będącej już elementem konstrukcji murowej są:
- wytrzymałość na ściskanie – określa ją marka zaprawy. Przykładowo zaprawa o marce M4 to taka, która po związaniu będzie miała średnią wytrzymałość na ściskanie równą 4 MPa. Marka jest jednym z czynników, który decyduje o zastosowaniu zaprawy do murowania konkretnego rodzaju ściany;
- przyczepność zaprawy do elementu murowego – jest to istotna cecha. Zaprawa musi mieć dobrą przyczepność, by elementy muru były solidnie połączone;
- odpowiednia elastyczność zaprawy, czyli taka, która pozwoli na przejmowanie bez spękań – wstępnych osiadań budynku, rozszerzania się muru pod wpływem nasłonecznienia – tych obciążeń dynamicznych, które są przewidziane jako stały element obciążenia budowli, np. obciążenia dynamiczne spowodowane ruchem samochodów;
- szczelność – cecha istotna zwłaszcza w przypadku nieotynkowanych ścian licowych. Szczelna zaprawa utrudnia wnikanie wody deszczowej w głąb ściany;
- odpowiednia izolacyjność termiczna – ważna zwłaszcza w przypadku zewnętrznych ścian jednowarstwowych. Izolacyjność zaprawy powinna być jak najbardziej zbliżona do izolacyjności materiału użytego do budowy ścian;
- umożliwienie optymalnego transportu wilgoci, czyli dobra paroprzepuszczalność zaprawy, która umożliwia odparowywanie wody mogącej gromadzić się w ścianie;
- odporność na czynniki atmosferyczne: na zamakanie – woda deszczowa nie powinna wnikać poprzez spoiny w głąb muru oraz na przemarzanie – woda zamarzająca w porach zaprawy nie może jej rozsadzać i na nagrzewanie – zaprawa nie powinna ulegać uszkodzeniu w wyniku wysokiej temperatury.
Która zaprawa do czego?
Zaprawy wybieramy, biorąc pod uwagę wytrzymałość na ściskanie i rodzaj materiału wiążącego:
- do ścian w pomieszczeniach, w których wilgotność względna przekracza 60%, podlegających wstrząsom i położonych poniżej izolacji poziomej, w gruntach nasyconych wodą – zaprawy cementowo-wapienne o marce od M4 do M7;
- do nadziemnych ścian nośnych w budynkach do dwóch kondygnacji – zaprawy cementowo-wapienne o marce od M2 do M4;
- do nadziemnych ścian nośnych w budynkach jednokondygnacyjnych i do ścian działowych – zaprawy wapienne o markach od M0,3 do M1.
Uwaga! Rodzaj zaprawy do murowania ścian fundamentowych dobiera się w zależności od rodzaju zaplanowanej hydroizolacji pionowej i poziomej.
 |
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz