2 testowy: Podłoga jak malowanie. Jaki lakier podłogowy ?

To do nich należy ostatnie słowo – decydują o tym, jak będzie wyglądać podłoga. Zabezpieczają ją, zachowując naturalny wygląd drewna lub zupełnie go zmieniając. Wybierając lakier, należy pamiętać o dostosowaniu do materiału, z którego zrobiona jest podłoga, i do przeznaczenia pomieszczenia, w którym ma zostać położony.

Połysk, półmat, mat, satyna albo „efekt niewidzialny” – tylko od naszych upodobań estetycznych zależy, który z podanych rodzajów wykończenia wybierzemy. Wybór ten nie wpływa na wytrzymałość powłoki lakierniczej. Obiegowa opinia o mniejszej odporności lakierów matowych na ścieranie i uderzenia to mit. Decydujący wpływ na jakość lakieru mają żywice, a nie cząstki matujące.


Autor: Andrzej Szandomirski		Parkiet z drewna egzotycznego wymaga zabezpieczenia olejem albo lakierem. Decydując się na polakierowanie go, należy najpierw położyć specjalny podkład do drewna egzotycznego. Autor: Andrzej Szandomirski

Wodne i rozpuszczalnikowe

Ostatnio profesjonaliści coraz chętniej sięgają po tak zwane lakiery wodne (wodorozcieńczalne). Nie wydzielają one podczas malowania ani po zakończeniu prac drażniącego zapachu. Najlepsze z nich mają doskonałe parametry użytkowe: wysoką odporność na ścieranie, działanie wilgoci, uderzenia oraz elastyczność.
Lakiery wodne wymagają jednak większego doświadczenia przy nakładaniu. Nieumiejętne naniesienie takiego lakieru powoduje podniesienie „włosków” drewna i znacznie osłabia wytrzymałość mechaniczną powłoki lakierniczej.
Lakiery rozpuszczalnikowe (w których rozcieńczalnikiem jest rozpuszczalnik) wymagają od lakiernika mniejszych umiejętności, ale narażają go na wdychanie oparów agresywnych cieczy. Producenci często podają, że pomieszczenie można użytkować dopiero po zniknięciu nieprzyjemnego zapachu, ale po zastosowaniu lakieru chemoutwardzalnego może on się utrzymywać nawet przez wiele miesięcy.
O wytrzymałości powłoki lakieru decyduje jednak – wbrew powszechnej opinii – nie rozcieńczalnik, ale typ zastosowanej żywicy.

*im więcej punktów, tym lepiej.

Rodzaje lakierów

Poliuretanowe. Są najbardziej popularne i uznawane przez fachowców za najlepsze (zarówno wodne, jak i rozpuszczalnikowe). Charakteryzują się nie tylko bardzo dobrą wytrzymałością, ale także elastycznością, dzięki której doskonale współpracują z drewnem.
Poliuretanowo-akrylowe. Mają nieco gorsze własności mechaniczne niż lakiery na bazie samych żywic poliuretanowych, na przykład mniejszą elastyczność oraz odporność na ścieranie i uderzenia. Jednak dzięki dodaniu żywic akrylowych, znacznie tańszych od poliuretanowych, poprawiona zostaje tak zwana rozpływalność lakieru, czyli łatwość jego rozprowadzania.

Akrylowe. Bardzo dobrze rozprowadzają się po powierzchni podłogi. Są elastyczne, ale mało odporne na ścieranie i uderzenia.

Uretanowe. Dzięki zastosowaniu tańszych niż poliuretanowe żywic mają mniejszą odporność na ścieranie. Przez niektórych producentów uznawane są za średnio elastyczne. Parkieciarze polecają je jednak do najbardziej pracującego drewna, ponieważ lakiery te nie sklejają brzegów lamelek drewna i nie potęgują naprężeń na powierzchni podłogi podczas rozszerzania i kurczenia się drewna.

Uretanowo-alkidowe. Dobrze współpracują z kurczącym i rozszerzającym się drewnem.
Dodatek zmodyfikowanych żywic alkidowych zwiększa twardość powłoki i jej odporność na uderzenia.

Alkidowe. Szybko schną. Są mało odporne na ścieranie, średnio odporne na uderzenia i łamliwe.

Chemoutwardzalne. Mogą wydzielać toksyczne opary jeszcze przez wiele miesięcy, a niekiedy nawet kilka lat po malowaniu. Ich stężenie nie jest jednak według obowiązujących norm uznawane za szkodliwe dla człowieka.
Mimo bardzo dobrej elastyczności i odporności na ścieranie, wilgoć i uderzenia są około dwukrotnie tańsze od lakierów poliuretanowych.
Epoksydowe – mają bardzo dobre własności mechaniczne, ale wydzielają toksyczne substancje wchodzące w skład kompozycji lakieru i utwardzacza. Osoba lakierująca narażona jest na ich oddziaływanie, dlatego w czasie pracy powinna mieć półmaskę z wkładem (pochłaniaczem) par organicznych. Niebezpieczne substancje uwalniane są także podczas utwardzania się powłoki. Pomieszczenia, w których lakierowano takim środkiem, mogą być użytkowane dopiero po upływie trzech dni od zakończenia prac.
Inne dostępne w naszych sklepach bardzo twarde lakiery chemoutwardzalne – mocznikowo-formaldehydowe – wydzielają toksyczny gaz formol wywołujący gwałtowny kaszel i łzawienie. Producenci zalecają pełne użytkowanie pomieszczeń dopiero po czterech dniach od zakończenia lakierowania.

Jaki podkład i wypełniacz szczelin

Podkład pod lakier polepsza przyczepność powłoki lakierniczej do podłoża. Oprócz tego chroni przed promieniowaniem UV albo przyciemnieniem koloru drewna przez lakier.
Podkłady stosowane są zarówno pod lakiery wodne, jak i rozpuszczalnikowe.
Podłoga zaraz po lakierowaniu z reguły wygląda wspaniale, dopiero po pewnym czasie może się okazać, że wierzchnia warstwa lakieru nie jest „przyklejona” do podkładu i zaczyna się łuszczyć. Decydując się na zastosowanie określonego lakieru, należy wybrać – zdając się na producenta – zalecany do niego podkład i wypełniacz szczelin. Unikniemy w ten sposób ewentualnych przykrych konsekwencji eksperymentowania z dopasowywaniem podkładu do lakieru.
W praktyce nie sprawdza się ogólna zasada: rodzaj podkładu o ogólnie określonej formule chemicznej (na przykład rozpuszczalnikowy poliuretanowy) pod określone rodzaje lakierów (na przykład rozpuszczalnikowe poliuretanowe).
O ich niedopasowaniu może przesądzić obecność dodatków, na przykład środków, które polepszają przyczepność, bądź dodatków zapobiegających pienieniu się lakieru na pędzlu.
Poza tym, stosując cały system jednego producenta, w razie ewentualnego składania reklamacji unikniemy odsyłania od producenta jednego środka do producenta innego.

Czym nanosić lakier

Robi się to szpachlą, pędzlem, wałkiem lub przez natryskiwanie. Do różnych lakierów zalecane są różne metody nakładania.
Nanoszenie powłoki lakieru odpowiednim narzędziem jest niezwykle istotne – gwarantuje, że grubość warstwy będzie optymalna dla określonego produktu. Producenci profesjonalnych lakierów dokładnie precyzują nawet długość włosia wałka do lakierowania.
Najczęściej lakier nanoszony jest wałkiem. Coraz większą popularność zyskuje też lakierowanie przy użyciu metalowej podwójnej szpachli. Dzięki niej już w trakcie nanoszenia lakieru parkieciarz likwiduje tak zwany efekt uniesionych włosków (w przypadku zastosowania lakieru wodnego) – szpachla ścina wszystkie nierówności – i nie jest już konieczne matowienie warstwy lakieru w celu jej wyrównania. Zaleca się jednak, by ostatnia warstwa zawsze była nakładana wałkiem.


Lakier będzie dobrze położony tylko wtedy, gdy do lakierowania użyjemy zalecanego przez producenta narzędzia. Autor: Mariusz Bykowski		Autor: Jan Balana

Jak długo powinny trwać prace

Pośpiech nie sprzyja dobremu położeniu powłoki lakieru. Mimo wskazań producentów, że kolejną warstwę można kłaść już po kilku godzinach, parkieciarze są zdania, że lepiej, jeśli zostanie ona położona dopiero po kilkunastu godzinach. Zbyt szybkie nakładanie kolejnej warstwy może spowodować zawilgocenie parkietu i wybrzuszenie poszczególnych lamelek.
Nawet w przypadku stosowania szybko wysychających lakierów wodnych lepiej więc poczekać kilkanaście godzin. Kolejną warstwę powinno się jednak położyć nie później niż po upływie 24 godzin, ponieważ po dobie lakier jest utwardzony do tego stopnia, że kolejna warstwa nie ma możliwości związania się chemicznie z nałożoną wcześniej.
Do wyjątków należą sytuacje, gdy producenci na opakowaniu lakieru informują, że między nałożeniem pierwszej i drugiej warstwy lakieru może upłynąć więcej niż doba, na przykład 48 godzin. Jeśli tak się stanie, otrzymamy powłokę o słabszych parametrach użytkowych.

Ile lakieru potrzeba

Najlepszą metodą, zarówno ze względu na prostotę przeliczeń, jak i na prawdopodobieństwo trafienia w faktyczne zużycie lakieru, jest przyjęcie wydajności na jedną warstwę 10 m²/l .
Jedną z metod niektórych producentów próbujących przekonać klienta o niższej cenie produktu jest zawyżanie wydajności lakieru. Należy jednak pamiętać o tym, że bardzo duża wydajność oznacza cienką warstwę lakieru, a więc słabiej zabezpieczony parkiet.
Wydajność zależy od tego, czym lakierujemy. Nakładając lakier wodny pędzlem, można rozsmarować tę samą jego ilość na dwukrotnie większej powierzchni, niż udałoby się to zrobić wałkiem.
Poza tym wydajność zmienia się w zależności od tego, która warstwa lakieru jest nakładana – najmniejszą wydajność osiągniemy przy pierwszej warstwie, większą przy drugiej, a największą przy trzeciej. W miarę nanoszenia kolejnych warstw drewno chłonie coraz mniej lakieru.
Aby obniżyć koszt lakierowania, można jako pierwszą warstwę zastosować podkład – tańszy niż lakier wykończeniowy, bo mniej odporny na ścieranie – i dopiero później nałożyć kolejne, co najmniej dwie, warstwy lakieru nawierzchniowego.

*robocizna bez uwzględniania cen materiałów.

Aby zdrowym być

Z powodu drażniącego zapachu lakierów rozpuszczalnikowych wiele osób decyduje się na zastosowanie lakierów wodnych.
Najbezpieczniejsze z ekologicznych lakierów wodnych, zalecane do pomieszczeń, w których przebywają dzieci i alergicy, spełniają warunki opisane w Normie Europej-skiej EN 71.3 nazywanej w skrócie Normą Bezpieczeństwa Zabawek.
Lakier taki tworzy powłokę, która po utwardzeniu jest całkowicie bezpieczna. Nawet jeśli dzieci podczas zabawy poliżą podłogę, nie są w żadnym stopniu narażone na działanie szkodliwych substancji. Tak oznaczone lakiery stosowane są w przedszkolach, żłobkach, szpitalach i w pokojach dziecięcych w domach jednorodzinnych.

Parkieciarze podpowiadają (Marek Komorowski i Marek Kuć)

Lakier a kolor podłogi

Co zrobić, aby zachować naturalny kolor drewna?
Lakiery wodne zabezpieczają podłogę, zachowując naturalną barwę drewna, zwłaszcza że wyprodukowane są na bazie żywic poliuretanowych, które nie żółkną.
Poza tym chronią drewno przed zażółceniem pod wpływem światła, ponieważ mają dwa lub trzy filtry UV.

Jakie lakiery potrafią wydobyć różnorodność kolorystyki drewna?
Lakiery rozpuszczalnikowe – nadają one drewnu ciepły odcień i jednocześnie wydobywają różnorodność jego odcieni. Dlatego osobom, które chcą mieć podłogę rustykalną, polecamy lakiery rozpuszczalnikowe. Z reguły nie mają one filtrów UV, dlatego istotne jest zastosowanie odpowiedniego podkładu, który będzie chronił drewno przed zmianą koloru pod wpływem światła. Jednak nawet wtedy należy liczyć się z tym, że jeśli zastosujemy lakier rozpuszczalnikowy, podłoga po jakimś czasie zmieni kolor i gdy będziemy chcieli przestawić mebel, zostanie po nim na podłodze jaśniejsza plama.


Parkiet z jesionu polakierowany lakierem wodnym... Autor: Grzegorz Rogiński		...i rozpuszczalnikowym. Autor: PARKIETUS-ŁÓDŹ

Nowy na stary

Kiedy można nie cyklinować podłogi przed położeniem lakieru?
Wtedy, gdy podłoga nie jest zniszczona – nie ma głębokich rys, lamelki drewna nie są odkształcone przez działanie wilgoci (wyłódkowane). Istotne jest także to, czy stosowano profesjonalne środki do pielęgnacji drewna. Źle dobrane preparaty trudno usunąć, a mogą doprowadzić do łuszczenia się lakieru.

Jaki lakier wybrać do renowacji podłogi?
Najlepiej ten sam, którym była zabezpieczona poprzednio.
Jeśli chcemy zmienić go na inny, konieczne jest wykonanie próby – po zmatowieniu kawałka parkietu należy polakierować go nowo wybranym. Jeżeli po wyschnięciu zarysujemy powierzchnię lakieru i nie będzie się on łuszczył, możemy polakierować całą podłogę.

Jak wybrać lakier, jeśli nie wiemy, czym poprzednio była lakierowana podłoga?
Radzimy wykonać próbę którymś z lakierów wodnych, ponieważ zgodnie z generalną zasadą można stosować lakiery wodne na rozpuszczalnikowe, ale nie odwrotnie. Prawdopodobieństwo dobrania takiego lakieru, który będzie miał dobrą przyczepność do starej powłoki, jest w przypadku zastosowania lakieru wodnego po prostu większe.

Gdzie znaleźć szczegółowe informacje na temat lakieru

Wraz z wejściem Polski do Unii Europejskiej zmieniły się przepisy dotyczące dokumentów certyfikowanych dopuszczających lakiery podłogowe do obrotu i stosowania w budownictwie.
Od 1 maja 2004 roku, tak jak to jest w UE, lakiery do drewna i lakiery do parkietu nie są wyrobami budowlanymi. Nie ma więc konieczności uzyskiwania na te produkty na przykład aprobat technicznych wydawanych przez ITB czy atestu PZH. Również atest higieniczny nie jest w tej chwili wymagany przy wprowadzaniu lakieru do sprzedaży.
Zastąpił go inny dokument – SDS (Safety Data Sheet) – wystawiany przez producenta i załączany w katalogach wraz z kartą techniczną produktu zawierającą wszystkie ważne informacje.
Lakiery muszą spełniać wymogi Ustawy o ogólnym bezpieczeństwie produktów z 12 grudnia 2003 roku. Katalogi z całym zbiorem opisów technicznych powinny być dostępne w punktach sprzedaży. Przed kupieniem lakieru warto zapoznać się z jego dokładną charakterystyką. Coraz częściej takie informacje są również udostępniane na stronach internetowych producentów lakierów. Informacje o aprobatach technicznych można znaleźć na stronie Instytutu Techniki Budowlanej
Jak barwić podłogę
Najłatwiejszy sposób to stosowanie podbarwianych lakierów do podłóg. Niektórzy producenci oferują barwienie według karty kolorów – tak jak w przypadku farb. Tikkurila podbarwia w ten sposób lakier uretanowo-alkidowy Unica Super. Benjamin Moore & Co. dodaje zabarwiające pigmenty do lakieru poliuretanowego Benwood Interior Wood Finishes Polyurethane Finish, akrylowo-poliuretanowego Benwood Stays Clear Acrylic Polyurethane i uretanowego Moisture Cured Urethane Clear CM 78.
Inny sposób na barwny parkiet to najpierw bejcowanie, potem nałożenie lakieru podkładowego, a następnie lakieru nawierzchniowego. Należy wybierać bejce, które mają wydłużony czas schnięcia i umożliwiają jednorodne wybarwienie dużych powierzchni. Bejce spirytusowe ze względu na krótki czas odparowania rozpuszczalnika mogą pozostawiać na drewnie plamy. Dlatego bezpieczniejsze jest stosowanie na przykład bejc wodnych poliuretanowych (na przykład z serii Syntilor firmy Blanchon).

Uwaga! Nie należy używać do podbarwiania parkietów produktów, które nie są przeznaczone do podłóg. Amatorzy-parkieciarze często popełniają ten błąd, stosując na podłogę popularną kolorową lakierobejcę albo lazur.
Nałożenie wierzchniej warstwy lakieru przeznaczonego do podłóg i tak zakończy się szybkim ścieraniem, rozwarstwianiem, a nawet łuszczeniem się lakieru.

Autor: BENJAMIN MOORE

Lakierowanie krok po kroku


Szlifowanie parkietu (pięciokrotne) powinno być wykonane kolejno coraz drobniejszymi papierami ściernymi o numerach: 36; 40; 60; 80; 100 albo 120 (do miękkiego drewna). Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki		Szpachlowanie – przy użyciu podwójnej metalowej szpachli. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki


Szlifowanie parkietu papierem ściernym numer 120. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki		Odkurzanie. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki


Nakładanie podkładu – pędzlem, wałkiem lub szpachlą, w zależności od zaleceń producenta. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki		Lakierowanie za pomocą wałka, pędzla, szpachli lub natryskiwanie. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki


Matowienie powłoki przy użyciu polerki. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki		Po matowieniu należy ponownie odkurzyć powłokę i położyć następną warstwę lakieru. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Jak schnie lakier
1. Pyłosuchość – po kilkudziesięciu minutach do kilku godzin. Powierzchnia lakieru tworzy kożuszek, do którego nie przyklejają się osiadające na niej drobinki i pyłki. Można wtedy delikatnie wietrzyć pomieszczenie – uchylić okno lub drzwi. Lakiery osiągają pyłosuchość w różnym czasie.

2. Utwardzenie powłoki – po 30 minutach (niektóre podkłady) do kilkunastu godzin w przypadku lakierów. To stan, w którym powierzchnię można przeszlifować i nakładać następną warstwę.

3. Utwardzenie – po jednym do trzech dni. Pozwala na delikatne eksploatowanie pomalowanej powierzchni.

4. Pełne utwardzenie – po pięciu dniach do dwóch tygodni. Można przystąpić do całkowitej eksploatacji pomieszczenia, na przykład wnosić meble.

5. Całkowita odporność chemiczna – najszybciej po dwóch tygodniach. To czas, po którym można przystąpić do pełnej pielęgnacji podłogi – stosować pasty, środki myjące i nabłyszczające.

Ekspert radzi (Marek Kuć, prezes Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Parkieciarzy; Marek Komorowski, mistrz parkieciarz)

1. Dostosuj lakier do rodzaju i gatunku drewna

To podstawowe kryterium wyboru lakieru gwarantujące trwałość powłoki, które chroni przed przykrymi niespodziankami – na przykład nieoczekiwaną radykalną zmianą koloru.

Do parkietów z drewna drzew liściastych polecane są lakiery elastyczne – niepękające podczas pracy drewna, na przykład poliuretanowe, uretanowe, uretanowo-alkidowe.
Są jednak wyjątki od tej reguły – na tak zwane kwaśne drewno (zawierające kwasy i garbniki), na przykład dębu, nie należy bezpośrednio nanosić lakierów poliuretanowych, ponieważ przyciemniają one parkiet.
Do gatunków drewna silnie pracujących, takich jak buk, nie są zalecane lakiery wodne bez wcześniejszego zastosowania odpowiednich podkładów, które nie sklejają brzegów lamelek drewna i nie pękają podczas jego pracy.

Do parkietów z drewna drzew iglastych poleca się lakiery alkidowe, uretanowe, uretanowo-alkidowe. Przed lakierowaniem parkiet należy przemyć acetonem lub benzyną, aby usunąć żywicę, a następnie podkładem dostosowanym do lakieru wypełnić miejsca, w których wcześniej były torebki żywiczne.

Na parkiety z drewna egzotycznego przed lakierowaniem należy położyć specjalny podkład neutralizujący olejki eteryczne. Potem można je lakierować dowolnym lakierem.
Są gatunki drewna, na przykład lapacho (ipe) i iroko, zawierające inhibitory spowalniające działanie utwardzaczy zawartych w lakierach. Chcąc polakierować takie drewno, należy najpierw użyć podkładu odcinającego do tak zwanych trudnych gatunków drewna, a następnie zastosować lakier zalecany przez producenta do określonego gatunku. Dzięki temu unikniemy przykrych niespodzianek – na przykład najbardziej tłuste drewno afrykańskie lapacho pod wpływem lakieru może zmienić kolor z zielonego na czerwony.


Dąb. Autor: Mariusz Bykowski		Sosna. Autor: WITAR		Merbau. Autor: DLH DREWNO

2. Uzależnij wybór od typu podłogi

Z reguły sposób ułożenia parkietu nie odgrywa roli przy doborze lakieru, jednak niekiedy powinniśmy także ten aspekt wziąć pod uwagę.

Do podłogi typu bruk, gdy kapilary w drewnie biegną pionowo, polecane są lakiery uretanowo-alkidowe niesklejające kantów bocznych drewna.

Do podłogi z desek zalecane są lakiery elastyczne, najlepiej poliuretanowe, które na dużej powierzchni drewna mogą pracować pod wpływem zmian temperatury i wilgotności.

Do podłogi z korka wskazane są elastyczne lakiery, które nie popękają na miękkim podłożu, na przykład wszystkie lakiery poliuretanowe wodne.


Bruk drewniany. Autor: Piotr Mastalerz		Deski. Autor: Andrzej Szandomirski		Korek. Autor: DOM KORKOWY

3. Dobierz w zależności od miejsca

Istotne znaczenie ma dostosowanie powłoki lakierniczej do przeznaczenia pomieszczenia, w którym zostanie położona. Wybranie różnych lakierów do poszczególnych pomieszczeń w domu wiąże się jednak z nieco innym podbarwieniem podłóg. Nie odgrywa to jednak większej roli, gdy podłogi wykonane są z różnych gatunków drewna. Jeśli tak nie jest, a zależy nam na utrzymaniu identycznej kolorystyki podłóg w całym domu, powinniśmy poszukać złotego środka. Przykładowo – jeśli mamy parkiet w kuchni lub łazience, możemy w całym domu zastosować lakier najodpowiedniejszy do tych pomieszczeń.

Do pokoju dziennego, holu, na schody należy stosować lakiery przeznaczone do pomieszczeń intensywnie eksploatowanych – na bazie poliuretanów wodnych bądź rozpuszczalnikowych – albo lakiery chemoutwardzalne.

Do pokoju dziecięcego zalecane są lakiery wodne, przede wszystkim ze względów zdrowotnych. Mogą to być również lakiery z grupy poliuretanów rozpuszczalnikowych o krótkim czasie karencji (drażniące opary wydzielają tylko podczas lakierowania).

Do kuchni i łazienki – szczególnie narażonych na działanie wilgoci – polecane są lakiery uretanowe i uretanowo-alkidowe oraz poliuretanowe.

Do pokoju do ćwiczeń należy stosować elastyczne lakiery na bazie żywic uretanowych, które mają antypoślizgowe wykończenie.

Do domu letniego – wszystkie lakiery uretanowe i uretanowo-alkidowe, które najlepiej sprawdzą się, gdy powłoka lakiernicza będzie narażona na duże różnice wilgotności i temperatury. W niskiej temperaturze, przy dużej wilgotności drewno bardzo się kurczy lub pęcznieje. Dochodzi wtedy do tak zwanego pękania krawędzi bocznej warstwy lakieru – występuje parcie na siebie elementów, które załamują na kantach bocznych struktury lakieru. Jeśli zastosujemy nieodpowiedni lakier, w tych miejscach może dochodzić do spękań, przez które będzie wnikała woda.