Halo, już otwieram! Domofony i wideodomofony

Zamontowanie domofonu przy drzwiach wejściowych lub furtce sprawia, że zanim otworzymy drzwi, możemy usłyszeć albo nawet zobaczyć, kto za nimi stoi.

Dawno minęły czasy, kiedy domofony były specjalnością majsterkowiczów, którzy montowali je w metalowych pudełkach czy innych nie zawsze estetycznych obudowach własnej roboty. Jeszcze parę lat temu konkurencji wśród producentów właściwie nie było, bo zapotrzebowanie było znikome.
Obecnie wybór zarówno urządzeń importowanych, jak i krajowych, jest bardzo duży. Nietrudno także znaleźć firmę, która fachowo wykona instalację.

Tam lub tam i z powrotem
Ze względu na sposób komunikowania systemy domofonowe dzielą się na takie, które pozwalają na rozmowę naprzemienną – gdy mówi osoba stojąca przy bramie, nie słychać osoby będącej w domu, lub jednoczesną – jak przez telefon, w obu kierunkach. System naprzemienny zwany jest simplex. Gdy rozmowa może być prowadzona jednocześnie, system nazywany jest duplex. Domofony wykonane w systemie duplex są dużo wygodniejsze i praktycznie zdominowały rynek. 
Instalacja domofonowa składa się z:
- unifonu, 
- bramofonu,
- kasety z układem elektronicznym,
- zamka elektromagnetycznego,
- zasilacza lub transformatora zasilającego.

Unifon
Unifon to aparat montowany w domu. Wyglądem przypomina tradycyjny telefon, ale bez tarczy numerowej.  Wyposażony jest w czuły mikrofon i wkładki słuchawkowe, które pełnią funkcję sygnalizatora akustycznego (dawniej był to mechaniczny brzęczyk). Może mieć także świecący wskaźnik otwarcia furtki lub drzwi – przydatny do kontrolowania zamknięcia po wyjściu gościa.
Każdy unifon ma przycisk do otwierania drzwi (furtki). Jeżeli w domu zainstalowanych będzie kilka unifonów, to można je wykorzystać do łączności wewnętrznej między pokojami czy kondygnacjami domu. Trzeba jednak wtedy kupić unifon z dodatkowymi przyciskami wywołania.

Unifon wyglądem przypomina tradycyjny telefon, ale nie ma tarczy numerowej. Autor: Piotr Mastalerz		Zainstalowanie w domu kilku unifonów z dodatkowymi przyciskami wywołania umożliwia komunikację między pokojami czy kondygnacjami domu. Autor: Piotr Mastalerz

Sygnał akustyczny z unifonu nie jest tak głośny jak ze zwykłego dzwonka. Ktoś, kto lubi słuchać głośnej muzyki lub po prostu słabo słyszy, nie powinien umieszczać unifonu w wiatrołapie lub innym oddalonym miejscu. Wygodnie jest, gdy unifon znajduje się na każdej kondygnacji domu.

Bramofon
Bramofon, zwany niekiedy rozmównicą lub kasetą rozmówną, montuje się na zewnątrz domu, przy furtce. W jego skład wchodzą: przycisk wywołania, mikrofon i głośnik. 
Na przycisku wywołania można umieścić nazwisko. Przycisk ten jest zwykle podświetlony diodą, a nie jak dawniej – żarówką.
Na jednym bramofonie może być kilka przycisków wywołujących, połączonych na przykład z domami wolno stojącymi lub szeregowymi, otoczonymi wspólnym ogrodzeniem.
Może być też tak, że przycisk wywołania na bramofonie jest jeden, ale połączony z kilkoma unifonami – w różnych pomieszczeniach lub na różnych kondygnacjach. Produkowane są bramofony natynkowe lub podtynkowe – do zamontowania w ścianie.
Bramofony wykonuje się z blachy stalowej, aluminiowej lub mosiężnej. Urządzenia stalowe są zabezpieczone powłoką galwaniczną i lakierem, ale mimo to często już po roku eksploatacji korodują. Lepiej więc zdecydować się na bramofon nierdzewny – aluminiowy lub mosiężny.

Bramofon montuje się na zewnątrz domu, przy furtce. Autor: Grzegorz Otwinowski

Kaseta z układem elektronicznym
W skład kasety z układem elektronicznym wchodzą: 
- wzmacniacz, który zapewnia odpowiednią siłę głosu;
- generator akustyczny, uruchamiany w momencie naciśnięcia przycisku wywołania w bramofonie lub gdy chcemy wywołać rozmówcę w innym pomieszczeniu przez unifon;
- przekaźnik do uruchamiania zamka elektromagnetycznego w furtce lub drzwiach.

Zamki elektromagnetyczne
Produkowane są w bardzo wielu wersjach mechanicznych. Mogą otwierać furtkę tylko w czasie, gdy przycisk w unifonie jest wciśnięty. W innej wersji chwilowe wciśnięcie przycisku powoduje, że rygiel elektrozamka jest otwarty przez określony czas – na przykład kilka sekund.

Zasilacz
Zasilacz, zwany też transformatorem zasilającym, jest zwykle osobnym urządzeniem. Napięcie zasilania wynosi 12 V. Zgodnie z obowiązującymi przepisami zasilacz powinien mieć Znak Bezpieczeństwa "B", który gwarantuje wymaganą ochronę przeciwporażeniową.

Dodatkowe funkcje 

Konkurencja na rynku spowodowała, że niektórzy producenci kuszą potencjalnych klientów coraz bardziej wymyślnymi urządzeniami. W niektórych domofonach można przyporządkować różne dźwięki różnym funkcjom: inny sygnał pojawi się, gdy zadzwoni osoba stojąca przy furtce, a inny powiadomi o połączeniu między dwoma unifonami. Wiele firm oferuje bramofony w jednej obudowie ze skrzynką na listy.

Bramofon może być we wspólnej obudowie ze skrzynką na listy. Autor: Piotr Mastalerz

Analogowy, cyfrowy czy może „dwa w jednym”?
Klasyczne domofony wykonywane są w systemach analogowych. Każdy unifon połączony jest z bramofonem za pomocą oddzielnego kabla. Od liczby unifonów zainstalowanych w systemie zależy więc liczba przewodów, które należy do nich doprowadzić. System analogowy jest idealny w domach jednorodzinnych, gdzie liczba połączonych ze sobą urządzeń jest ograniczona – przeważnie jest to jeden bramofon i jeden lub dwa unifony. Im więcej podłączonych do systemu elementów, tym gorsza jest jakość połączeń.
Są też domofony cyfrowe. Systemy te składają się z centralki cyfrowej i unifonów wyposażonych w dekodery. Centrala ma numeryczną klawiaturę, na której wybija się odpowiedni numer lub kod dostępu, żeby otworzyły się drzwi lub furtka. System cyfrowy może być połączony z systemem ochrony budynku. W takich domofonach można też regulować czas otwarcia zamka, czas dzwonienia lub rozmowy. Konstrukcja unifonów pracujących w systemie cyfrowym sprawia, że gdy słuchawka jest źle odłożona, urządzenie działa prawidłowo, co nie jest możliwe w części systemów analogowych.
Są także systemy analogowo-cyfrowe, w których analogowe unifony łączone są z cyfrowym bramofonem. Drzwi mogą być otwierane specjalnym kodem lub kartą kodową.
Coraz częściej pojawiają się też na rynku systemy sterowane drogą radiową, w których furtkę można otwierać, będąc w dowolnej części domu. Wystarczy tylko nacisnąć odpowiedni przycisk w pilocie, a on drogą radiową uruchomi zamek elektromagnetyczny.

Wideodomofon
Specjalną odmianą domofonów są wideodomofony, które oprócz słuchania umożliwiają dodatkowo obserwację osoby dzwoniącej. Miniaturowa kamera o dużym kącie widzenia umieszczona jest w kasecie bramofonu, a we wnętrzu budynku zainstalowany jest miniaturowy monitor. Może on być kolorowy lub czarno-biały. Kamera zwykle włączana jest po wciśnięciu przycisku na bramofonie. W niektórych wideodomofonach można ją uruchomić, wciskając przycisk przy unifonie. Do unifonu można podłączyć oprócz miniaturowego monitora także dodatkowy monitor lub nawet telewizor.
Wideodomofon może rejestrować obrazy. Gdy nie ma nas w domu, a kamera zostanie uruchomiona przez wciśnięcie przycisku, przekaże zarejestrowany obraz do pamięci wraz z datą i czasem jego rejestracji. W ten sposób po powrocie można zobaczyć, jakich miało się gości.
Są też systemy bardziej zaawansowane technicznie. Po włączeniu odpowiedniej funkcji w unifonie kamera podczas naszej nieobecności będzie rejestrowała obraz automatycznie, zapamiętując go w określonych odstępach czasowych. Urządzenia wyposażone w diody podczerwieni umożliwiają obserwację terenu nawet w nocy – bez dodatkowego oświetlenia.

Bramofon. Autor: Grzegorz Otwinowski

Bramofon i unifon. Autor: Piotr Mastalerz		Bramofon i unifon. Autor: Piotr Mastalerz

Ile kosztuje instalacja domofonowa?
W sklepie zapłacimy:
- za unifon – 30-60 zł;
- za bramofon:
stalowy – około 60 zł;
mosiężny – około 90 zł;
aluminiowy – 80-120 zł;
- za kasetę – 60-100 zł;
- za zamek – 30-50 zł;
- za zasilacz – około 70 zł;
- za przewody – 1-1,4 zł za metr.
Wideodomofony kosztują od około 1300 do kilku tysięcy zł.

Cena zainstalowania domofonu ustalana jest indywidualnie dla każdego domu. Zależy od rodzaju aparatu, liczby elementów instalacji, odległości domu od wejścia. Firmy usługowe oferują urządzenia wraz z wykonaniem instalacji. Zamontowanie najtańszego analogowego domofonu kosztuje około 500 zł. Zamontowanie domofonu cyfrowego jest droższe, ceny zaczynają się od około 1600 zł.
Cena najprostszego wideodomofonu wraz z montażem to 1900 zł.

Zanim wybierzemy domofon...
...powinniśmy sobie uświadomić, jakich korzyści spodziewamy się po jego zainstalowaniu.
- Czy chcemy tylko słyszeć głos dzwoniącej osoby, do czego wystarczy domofon; czy też chcemy ją widzieć, a wtedy potrzebujemy wideodomofonu?
- Czy urządzenie ma nam umożliwić porozumiewanie się wewnątrz domu?
Przed ostateczną decyzją dobrze jest sprawdzić, co wchodzi w skład zestawu, jak długo trzeba czekać na jego dostarczenie oraz jakie są warunki gwarancji i serwisu.