Jak dobrze zrobić taras?

Zbudować dobry taras żelbetowy to nie lada sztuka. Musi on być odporny na działanie wody i zmiany temperatury. W przeciwnym razie szybko ulegnie zniszczeniu i będzie wymagał kosztownego remontu.

Czy warto go mieć?

Tarasy podrażają koszty budowy domu, wymagają okresowej konserwacji, a dla włamywacza są wygodną drogą do pomieszczeń. Z drugiej strony, dobrze zaprojektowane i zaaranżowane mogą w sezonie letnim stanowić dodatkową powierzchnię użytkową. Są też ozdobą, bez której domy wyglądałyby monotonnie.
Tarasy żelbetowe składają się z części konstrukcyjnej, którą jest najczęściej zbrojona płyta betonowa, i z warstw wykończeniowych. Istnieją dwa ich typy:
- tarasy naziemne - których warstwy wykończeniowe ułożone są na płycie betonowej lub żelbetowej, opartej na gruncie. Tworzą wygodne i estetyczne przejście z domu do ogrodu;
- tarasy nad pomieszczeniami - których warstwy wykończeniowe układa się na płycie stropowej pomieszczeń ogrzewanych i nieogrzewanych.

Jakie warstwy są w tarasie?

Przy budowie tarasu należy zwrócić uwagę na rzetelne wykonanie poszczególnych warstw, właściwą ich kolejność, a także dobór odpowiednich materiałów. Zanim przystąpimy do budowy, warto mieć dokładny projekt ze szczegółowym rozwiązaniem wszystkich elementów. Powinny w nim być uwzględnione detale nawierzchni, izolacji i wykończenia krawędzi tarasu.

Konstrukcja. Płyta tarasu musi przenieść działające na nią obciążenia. Powinna też mieć 1-2% spadek. Obniżenie musi przebiegać od ściany, która przylega do tarasu, do przeciwległej jego krawędzi. Takie nachylenie sprawi, że woda bez problemów spłynie z powierzchni tarasu do otaczających go rynien lub na ziemię (w wypadku tarasów naziemnych). Nie będzie zawilgacać ściany, tworzyć kałuż ani wsiąkać w taras. Spadek można uzyskać, wykonując na płycie warstwę spadkową z mieszanki betonowej (grubości minimum 4 cm). Gdy warstwa spadkowa jest już przygotowana, trzeba odczekać aż osiągnie odpowiednią wytrzymałość. Przy zastosowaniu tradycyjnych mieszanek betonowych, czas oczekiwania wyniesie co najmniej trzy tygodnie. W sprzedaży są jednak nowoczesne mieszanki szybko schnące, dzięki którym można skrócić czas pracy. Płyta konstrukcyjna tarasu powinna być umieszczona nieco niżej niż płyta stropowa w pomieszczeniu do niego przylegającym. W przeciwnym razie po ułożeniu warstw nawierzchni może się okazać, że podłoga tarasu leży wyżej niż podłoga tego pomieszczenia. Jeżeli tak się stanie, woda może wpływać do wnętrza domu.

Ocieplenie. Izolację termiczną układamy wówczas, gdy taras wykonany jest nad pomieszczeniem ogrzewanym. Warstwa ta chroni przed ucieczką ciepła z wnętrza domu. Materiałami najczęściej stosowanymi do jej wykonania są styropian i polistyren ekstrudowany (najlepsze są płyty z frezowanymi brzegami, które zachodząc na siebie, zapobiegają powstawaniu mostków termicznych). Powierzchnia warstwy termoizolacyjnej powinna być idealnie równa. Ocieplenie często osłania się od dołu i od góry warstwą folii budowlanej. Folia ułożona pod termoizolacją tworzy barierę paroizolacyjną i zabezpiecza przed ewentualnym przedostawaniem się pary wodnej od strony ogrzewanego pomieszczenia do wyżej położonych warstw tarasu. Folia ułożona na górze zabezpiecza płyty przed zawilgoceniem, mogącym jej grozić podczas wykonywania warstwy dociskowej.

Hydroizolacja. Zadaniem tej warstwy jest zatrzymanie wody, która przedostała się w głąb tarasu i odprowadzenie jej na zewnątrz. Do zrobienia hydroizolacji używamy pap, mas uszczelniających, ciekłych folii, mat kauczukowych, asfaltowo-gumowych oraz mat drenażowych. Jeśli stosujemy papę lub matę, układamy je z 10-15-centymetrowym zakładem.

Warstwa dociskowa. Jest to gładź cementowa lub warstwa betonu. Powinna mieć w każdym miejscu taką samą grubość (4-5 cm). Przytrzymuje ona izolację termiczną, a w tradycyjnej metodzie również hydroizolację. Jest też podkładem pod płytki ceramiczne. Wykonuje się ją w tarasach ocieplonych. Trzeba  ją też układać w wypadku tarasu, którego izolacja przeciwwilgociowa zrobiona jest z mat drenażowych.

Nawierzchnia. Wybierając materiał wykończeniowy, mamy wiele możliwości. Sklepy pełne są różnego rodzaju płytek ceramicznych, klinkierowych, gresowych, kamionkowych. Przy zakupie kierujmy się ich odpornością na warunki atmosferyczne. Ważne, by nawierzchnia była mrozoodporna, nienasiąkliwa i wytrzymała na ścieranie. Pamiętajmy, by użyć do układania nawierzchni dobrych, elastycznych klejów i spoin. Powierzchnia tarasu nie może być gładka. Inaczej zamieni się on zimą w prawdziwą ślizgawkę.

Najważniejsza jest hydroizolacja

To najistotniejszy element tarasu. Od jej doboru i wykonania zależy, czy płyta i nawierzchnia nie zostaną narażone na szkodliwe działanie wody. Istnieją trzy metody tego rodzaju  zabezpieczania.

Metoda tradycyjna. Do niedawna jedyna dostępna. Jest dosyć czaso- i pracochłonna. W tym rozwiązaniu hydroizolację wykonuje się z dwóch warstw papy, najlepiej termozgrzewalnej. Warto wsypać między nie odrobinę talku technicznego. Powstanie wtedy warstwa poślizgowa, która umożliwi minimalne przesuwanie się górnych i dolnych warstw tarasu względem siebie. Izolację z papy układa się na warstwie spadkowej, a jeśli taras jest ocieplany - na warstwie dociskowej, przytrzymującej termoizolację. W tym drugim wypadku na papie robi się dodatkową warstwę dociskową. Dopiero na niej można ułożyć płytki nawierzchni. Nie da się bowiem przykleić ich bezpośrednio do papy.

Tradycyjna metoda izolowania przeciwwilgociowego (przybliżony koszt materiałów). Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Metoda z zastosowaniem mat drenażowych. Polega ona na ułożeniu specjalnych mat z regularnie rozmieszczonymi wytłoczeniami. To właśnie między nimi ma przepływać woda odprowadzana z wnętrza tarasu. Maty rozkłada się na gładzi spadkowej, przykrytej jedną warstwą papy termozgrzewalnej. Na tak wykonaną hydroizolację układa się warstwę dociskową. Korzystając z mat drenażowych przy izolowaniu przeciwwilgociowym tarasu nad pomieszczeniem ogrzewanym, układa się je na termoizolacji. Wtedy pod matą powinna się też znaleźć jedna warstwa papy. Metoda ta jest dosyć droga.

Metoda izolowania przeciwwilgociowego z użyciem mat drenażowych (przybliżony koszt materiałów). Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Metoda z zastosowaniem izolacji podpłytkowej. Układa się ją na warstwie spadkowej lub jeśli taras jest ocieplany - na warstwie dociskowej. Obie warstwy powinny być przed tym zagruntowane. W sklepach dostać można wiele materiałów izolacyjnych, stosowanych w tej metodzie. Są to przeważnie szybko schnące zaprawy mineralne modyfikowane żywicami, ciekłe folie hydroizolacyjne, maty kauczukowe i asfaltowo-gumowe. Metoda ta jest niedroga i  bardzo skuteczna.

Hydroizolacja podpłytkowa (przybliżony koszt materiałów). Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Bez dylatacji ani rusz

Na pozór statyczna powierzchnia tarasu wykonuje w rzeczywistości drobne ruchy. Spowodowane są one rozszerzaniem i kurczeniem się materiałów budowlanych, wynikającymi ze zmian temperatury. Owe minimalne przesunięcia są bardzo groźne. Sprawiają, że wierzchnie warstwy tarasu pękają. Aby temu zapobiec, wykonuje się w nich dylatacje. Te elastyczne wkładki niwelują naprężenia, na które narażony jest taras.

Dylatacje wierzchnich warstw. Są to pionowe szczeliny przecinające warstwę dociskową i nawierzchniową, wypełnione materiałem elastycznym. Zaleca się, by ich linie tworzyły pola o powierzchni 3-4 m². Jeśli taras jest mały,  można zrezygnować z dylatacji. Dylatacje w gładziach wykonujemy albo przed zaschnięciem mieszanki (musimy wtedy przewidzieć linie ich przebiegu i umieścić w tych miejscach profile dylatacyjne), albo gdy beton już stwardnieje (wtedy robimy nacięcia i wypełniamy je masą elastyczną). Szczeliny dylatacyjne w warstwie dociskowej i w nawierzchni muszą przebiegać dokładnie jedna nad drugą.

Dylatacja w warstwach nawierzchniowych. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Dylatacje brzegowe. Między ścianą przylegającą do tarasu i jego warstwami musi być zrobiona dylatacja pionowa o grubości co najmniej 15 mm. Wykonuje się ją ze styropianu lub polistyrenu ekstrudowanego. W tarasach naziemnych wkładka dylatacyjna oddziela od ściany budynku zarówno warstwy nawierzchni tarasu, jak i jego płytę konstrukcyjną.

Dylatacja brzegowa. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Uwaga! Robiąc dylatacje, pamiętajmy, że wypełnianie ich paskami szkła, pleksi lub płyty pilśniowej (co było powszechne jeszcze kilka lat temu) jest błędem. Takie dylatacje nie są elastyczne i nie zamortyzują ruchów poszczególnych warstw tarasu.

Punkty newralgiczne

Balustrada. Budując taras, trzeba się dobrze zastanowić, jak osadzić w nim słupki balustrady. Najczęściej zamocowane są one w płycie tarasu, od góry, w ten sposób, że przecinają wszystkie warstwy nawierzchni, tworząc miejsce swobodnego przepływu  wody. Jeżeli decydujemy się na takie rozwiązanie, pamiętajmy, by dokładnie uszczelnić miejsca osadzenia słupków. Lepiej jednak przymocować słupki tak, aby nie przecinały warstw izolacyjnych. Nic nie stoi na przeszkodzie, żeby przytwierdzić je do czoła płyty konstrukcyjnej lub do ściany pod tarasem usytuowanym nad pomieszczeniem ogrzewanym.

Połączenie tarasu ze ścianą. Miejsce to jest szczególnie narażone na działanie wody deszczowej. Pamiętajmy, by hydroizolację wywinąć na ścianę i zabezpieczyć cokołem, na przykład z płytek ceramicznych. Płytki na cokole powinny być połączone z płytkami nawierzchni silikonową masą uszczelniającą. Najlepiej, gdy wywinięta izolacja i cokół schowane są w płytkiej wnęce ściennej. Jeżeli jej nie ma, warstwy wyprowadzone na ścianę muszą być osłonięte na przykład  pasem blachy nierdzewnej.

Rynny. Aby woda z powierzchni tarasu naziemnego spływała prosto na ziemię,  profile brzegowe muszą być zamocowane pod hydroizolacją. W wypadku, gdy taras znajduje się nad pomieszczeniem, woda musi być odprowadzana do rynien.

Sposób zamocowania rynien w tarasie nad pomieszczeniem. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Dlaczego tarasy pękają?

Taras jest nieustanie narażony na zmiany pogody. Różnice temperetury sprawiają, że jego powierzchnia na przemian rozszerza się i kurczy. Woda pochodząca z opadów wnika we wszelkie szczeliny. Jeśli dotrwa tam do zimy - zamarza i rozsadza warstwę po warstwie.

Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Pamiętaj, że...

- taras nad pomieszczeniem ogrzewanym trzeba ocieplić;
- powierzchnia tarasu powinna mieć 1-2% spadek;
- w każdym tarasie powinny być wykonane dylatacje brzegowe, a jeśli jest on wyjątkowo duży, także dylatacje warstw wierzchnich;
- najlepiej, jeśli słupki balustrady nie  przecinają warstw izolacyjnych;
- hydroizolacja powinna być wywinięta na ścianę przylegającą do tarasu na wysokość minimum 15 cm i zabezpieczona cokołem z płytek ceramicznych;
- pod hydroizolacją powinny być ułożone profile brzegowe, odprowadzające wodę na ziemię albo do rynien;
- materiały użyte do budowy tarasu muszą być odporne na mróz i ścieranie. Nie powinny też być nasiąkliwe;
- płytki ceramiczne powinny być przyklejane klejem elastycznym. Musi on całkowicie pokrywać ich wewnętrzną stronę;
- spoiny między płytkami ceramicznymi muszą być nie mniejsze niż 5 mm.