Jak kupować drewno na dach

Jeśli mamy dobrego, zaufanego wykonawcę, najlepiej jemu powierzyć zakup drewna. Fachowiec potrafi sprawdzić jakość sprzedawanego towaru, poza tym jako stały odbiorca często ma znaczne upusty. Jeśli jednak musimy sami dokonać zakupu, warto wiedzieć, jakie drewno wybrać.

Trzy sposoby na kupowanie

Drewno na metry. To najbardziej rozpowszechniony sposób. W tartaku lub składzie kupuje się drewno, podając ilość metrów sześciennych desek, bali i krawędziaków, z których cieśla na budowie wycina elementy potrzebne do wykonania konstrukcji dachu. Zwykle wiąże się to jednak z dużą ilością odpadów.

Ile drewna na metry?
Wykonawcy twierdzą, że powinno się kupować 10% więcej drewna, niż jest podane w projekcie. Trzeba bowiem brać pod uwagę odpady oraz zapas na przycięcia, co nie jest zwykle uwzględnione w projekcie.

Drewno po przycięciu. W tartaku lub wytwórni można kupić drewno wstępnie przygotowane, przycięte na odpowiedni wymiar. Cieśla na budowie tylko je łączy – prace trwają więc krócej, a odpadów jest znacznie mniej. Aby zamówić drewno już przygotowane, trzeba mieć jednak zestawienie wszystkich elementów potrzebnych do budowy dachu z dokładnymi wymiarami. Bardzo rzadko takie zestawienie zawarte jest w projekcie domu, ale można o nie poprosić projektanta lub wykonawcę.

Uwaga! Sprawdźmy miejsce, w którym kupujemy drewno.  Dobrze jest, gdy poza drewnem na dach sprzedawca dostarcza drewno do firm produkujących okna lub deski podłogowe. Tacy sprzedawcy mają suszarnie komorowe i autoklawy do impregnacji drewna, a także wysokiej jakości piły. Jest to sygnał, że możemy u nich kupić drewno dobrej jakości.

Więźba w częściach. Stosunkowo od niedawna praktykowanym sposobem kupowania drewna jest zamawianie w wytwórni całych, zmontowanych już wiązarów. Więźbę z gotowych elementów montuje się łatwiej i szybciej niż tradycyjną. Montaż takiej więźby trwa 1-3 dni i nie jest do tego potrzebny cieśla. Może ona też mieć lepszą jakość – w wytwórni elementy będą dokładniej przycięte i połączone. Unika się także odpadów. Wytwórnie proponują zwykle pełen zakres usług od adaptacji projektu przez wykonanie więźby do jej montażu lub nadzoru nad montażem.

Zanim zamówisz więźbę w wytwórni
Przed zamówieniem więźby warto na wszelki wypadek zmierzyć rozstaw ścianek kolankowych i porównać z projektem. Dzięki temu, w razie jakichkolwiek błędów będzie można skorygować więźbę. Jeśli rozstaw ścian będzie inny niż w projekcie, a my tego nie zauważymy, więźba nie będzie pasować do domu.

Kiedy zamawiać drewno?

Najlepiej, jeśli drewno przyjedzie na budowę tuż przed rozpoczęciem montażu więźby. Dobrze jest jednak zamówić je wcześniej i tylko przywieźć w ostatniej chwili. Dzięki temu ograniczy się czas, w jakim składowane na budowie drewno narażone będzie na niekorzystne warunki atmosferyczne, a jednocześnie uniknie się ewentualnych przestojów w pracach.
Czas oczekiwania na drewno zależy przede wszystkim od stopnia jego przygotowania:
- na drewno, które będzie przycinane na budowie waha się od 2 dni do tygodnia, a jeśli ma być strugane, nieco się wydłuża: czeka się na nie 1-2 tygodnie,
- na drewno przycięte na wymiar wynosi około 1-2 tygodnie,
- na gotową więźbę około 3-4 tygodnie.

Uwaga! Pamiętajmy, że na realizację zamówienia najdłużej czeka się jesienią, bo wtedy producenci mają najwięcej klientów.

Jakie powinno być drewno na więźbę dachową?

Odpowiedniego gatunku. Na konstrukcje dachu stosuje się najczęściej drewno sosnowe, choć można też świerkowe. Drewno tych gatunków nadaje się najlepiej, ponieważ ma dużą wytrzymałość i sprężystość, a jednocześnie jest dosyć miękkie i łatwe w obróbce, ma stosunkowo małą ilość sęków.

Dobrej klasy. Drewno na konstrukcję dachu powinno mieć klasę minimum K 27, jest to jednocześnie najczęściej stosowana klasa drewna. Choć dostępne jest też drewno klas K 33 i K 39. Im większa cyfra w oznaczeniu, tym drewno jest bardziej wytrzymałe.

Drewno klejone
Zamiast litego drewna można używać drewna klejonego warstwowo. Ma ono dużą wytrzymałość i nie wypacza się, ale jest drogie. Przyjmuje się, że element sklejony z kawałków drewna klasy K 27 ma wytrzymałość co najmniej o klasę wyższą, czyli taką jak drewno lite klasy K 33.

Odpowiedniej wilgotności. Drewno na konstrukcję dachu musi mieć wilgotność:
- nie większą niż 20% – jeśli elementy będą obudowywane (w dachu drewniana konstrukcja zwykle obudowana jest z jednej strony pokryciem, z drugiej płytami gipsowo-kartonowymi),
- nie większą niż 23% – jeśli elementy będą na otwartym powietrzu (taka sytuacja może mieć miejsce w dachu wiaty lub w dachu nad balkonem lub tarasem).

Mokre słabsze od suchego.
Drewno ze świeżo ściętego drzewa (o wilgotności powyżej 30%) ma około 60-70% mniejszą wytrzymałość niż drewno wysuszone do wilgotności 20%. Drewno może być suszone naturalnie. Wtedy, aby osiągnęło odpowiednią wilgotność, musi być suszone przez dwa, trzy sezony w suchych, przewiewnych miejscach, na przykład pod wiatą. Ze względu na tak długi czas potrzebny do jego wyschnięcia coraz częściej drewno suszy się komorowo, czyli w wysokiej temperaturze w specjalnych zamkniętych komorach. W trakcie suszenia komorowego drewno jest wyjaławiane, dzięki czemu nie ma żadnych zarodników owadów, pleśni czy grzybów.

Uwaga! Przy odbiorze drewna poprośmy, aby w naszej obecności sprzedawca zmierzył jego wilgotność.

Z małą ilością wad. Drewno nie może mieć zbyt dużej ilości wad na przykład sęków lub pęknięć, zmniejszają one bowiem jego wytrzymałość. Dopuszczalne są sęki zrośnięte z drewnem, których odcień tylko nieznacznie różni się od koloru drewna.

Dobrze zaimpregnowane...
Drewno na konstrukcję powinno być zaimpregnowane. Można zamówić w wytwórni drewno zaimpregnowane metodą ciśnieniową, dyspersyjną lub metodą kąpieli długotrwałej, albo zaimpregnować samemu malując, natryskując lub stosując metodę kąpieli krótkotrwałej. Najbardziej skuteczna jest metoda impregnacji ciśnieniowej.
Rodzaj impregnacji (przeciwwilgociowa, przeciwogniowa, biologiczna) oraz metodę i propozycję środka do zaimpregnowania drewna powinien określać projekt więźby. Jeżeli decydujemy się na zakup drewna impregnowanego, to pamiętajmy, że firma sprzedająca ma obowiązek przedstawić nam dokument informujący jakim środkiem i jaką metodą zaimpregnowano nasze drewno. Doświadczeni cieśle sprawdzają, czy drewno jest dobrze zaimpregnowane, po przecięciu deski. Wtedy widać, jak głęboko impregnat wszedł w drewno. Jeśli sami impregnujemy drewno, to stosujmy się do zaleceń producenta impregnatu.

… albo czterostronnie strugane.
Drewno czterostronnie strugane jest odporniejsze na ogień niż niestrugane: płomienie ślizgają się po jego gładkiej powierzchni. Jest też rzadziej atakowane przez owady, którym trudniej dostać się do środka elementu przez gładką powierzchnię.

Transport

Drewno najlepiej kupować w wytwórni, w hurtowni lub tartaku położonym niedaleko miejsca budowy, ponieważ za transport zwykle płaci się dodatkowo. Poza tym bliskość miejsca zakupu ma tę zaletę, że łatwo i szybko można dokupić brakujące elementy.
Jeżeli budowa jest położona blisko miejsca zakupu (na przykład w obrębie miasta) – transport mamy gratis. W przeciwnym razie trzeba za niego zapłacić 2-5 zł, zależnie od wielkości samochodu. Na samochód może mieścić się 12-13 m³ albo nawet 30 m³. Dlatego warto zapytać, ile drewna mieści się na samochód, którym będzie wiezione. Na większe odległości cenę zwykle można negocjować, na przykład za przywiezienie drewna z Czarnej Białostockiej do Warszawy zapłacimy około 500 zł. Drewno w czasie transportu powinno być zabezpieczone przed opadami i bezpośrednim nasłonecznieniem. Najlepiej jeśli prefabrykaty będą przewożone w takiej pozycji i kolejności, w jakiej będą montowane.

Gdy drewno dotrze na budowę

Drewno należy składować na przekładkę: każdą warstwę desek czy bali przekłada się listewkami albo układa co drugą warstwę w poprzek. Nie można drewna kłaść bezpośrednio na gruncie. Na równej powierzchni najpierw trzeba ułożyć podkładki na przykład z drewnianych belek rozstawionych mniej więcej co 1,5 m. Jeżeli dach będzie wykonywany z gotowych elementów, to najlepiej nie składować ich, tylko montować prosto z samochodu.

Przy budowie dachu mogą się przydać elementy o różnych przekrojach. Najczęściej używa się desek, bali i krawędziaków. Autor: Andrzej Szandomirski		Gotowych elementów lepiej nie składować na budowie, tylko montować je bezpośrednio z samochodu. Autor: Jolanta Pietrucha

Dobrze składowane drewno powinno być ułożone w stosie i przykryte daszkiem z odpowiednim spadkiem... Autor: Andrzej Szandomirski		...albo schowane pod wiatą. Bardzo ważne jest też, aby nie stało bezpośrednio na gruncie, tylko na drewnianych belkach, najlepiej jeśli będą one zabezpieczone środkiem grzybobójczym. Autor: Andrzej Szandomirski

  
Co o drewnie przeczytamy w projekcie?
W każdym projekcie domu powinny sie znaleźć następujące informacje:
- klasa drewna, z jakiego należy wykonać konstrukcję dachu
- wymiary elementów więźby, ich przekrój i długość
- sposób łączenia elementów
- ilość drewna potrzebnego na konstrukcję dachu w m³.

O co poprosić projektanta?

Zestawienie materiałów. Bardzo rzadko jest dołączone do projektu. Najlepiej, aby projektant zrobił zestawienie wszystkich elementów więźby wraz z wymiarami. Na podstawie takiego wykazu można zamówić drewno przycięte na wymiar, a jeżeli drewno będzie cięte na budowie, zestawienie ułatwi pracę wykonawcy.

Deski, bale i krawędziaki
Zależnie od tego, jakie wymiary przekroju ma drewniany element, nazywa się go deską, balem, łatą, krawędziakiem lub belką. Na konstrukcję dachu najczęściej przydają się deski i bale, czasem też krawędziaki.

Deski. Mają 7,5 - 25 cm szerokości i 1,9 - 4,5 cm grubości. Najcześciej służą jedynie jako elementy usztywniające konstrukcję dachu, na przykład jako deski wiatrowe czy kalenicowe. Można też z nich wykonać całą więźbę. Taką więźbę z desek wykonuje się zwykle w szkieletowych domach drewnianych i domach z poddaszem nieużytkowym, gdy konstrukcja dachu jest z wiązarów kratowych.

Bale. Mają 10 - 25 cm szerokości i 5-10 cm grubości. To właśnie bale stosuje się najczęściej na tradycyjne krokwie dachowe.

Krawędziaki. Mają 10 - 17,5 cm szerokości i około 10 - 17,5 cm grubości. Ich przekrój zwykle jest kwadratowy lub bardzo do niego zbliżony. Stosuje się je na przykład na murłaty i słupki podpierające krokwie.

Drewno obrzynane i nieobrzynane 

Z tymi określeniemi możemy się spotkać przy zakupie drewna, warto więc wiedzieć jakie są różnice.
Elementy z drewna nieobrzynanego powstają po przecięciu okorowanego pnia lub konara tylko w jednym kierunku, dlatego mają dwa boki, nie przycięte.
Elementy z drewna obrzynanego mają wszystkie boki przycięte, dlatego ich przekrój jest prostokątny.

Ile kosztuje drewno na dach?
- Drewno na metry. Cena drewna zależy przede wszystkim od długości elementów i stopnia ich wykończenia. Za elementy długości do 6 m, które będą przycinane na budowie, trzeba zapłacić 550-900 m³.
Jeśli potrzebne sa nam dłuższe elementy, będziemy musieli za nie zapłacić dodatkowo 40-50 zł z każdy dodatkowy metr.
Drewno czterostronnie strugane i suszone komorowo kosztuje od 1000 do 1300 zł, w zależności od przekroju i długości elementów.
- Elementy przycięte na wymiar. musimy za nie zapłacić 770-1100 zł/m³.
- Gotowe elementy. Cena więźby składanej z przygotowanych w wytwórni cześci ustalana jest indywidualnie na podstawie przedmiaru robót wykonanego przez tę wytwórnię. w przybliżeniu wychodzi to 48-80 zł za m² powierzchni dachu. Zatem 200 m² dachu w najtańszej wersji kosztuje około 10 000 zł. Za montaż zapłacimy od 15 do 25% wartości konstrukcji dachowej. 
- Impregnacja. Za impregnację metodą ciśnieniową trzeba zapłacić 150-170 zł/m³, a metoda kąpieli długotrwałej 50-80 zł/m³.