Jak dobrze zrobić instalację kanalizacyjną?

Nie widać jej, nie słychać i nie czuć, gdy jest dobrze wykonana i sprawnie działa. Kiedy zaczyna szwankowć, może się stać prawdziwym utrapieniem dla domowników.

Elementy systemu kanalizacyjnego

Ze wszystkich elementów systemu kanalizacyjnego widoczne pozostają jedynie: wewnątrz domu – przybory sanitarne (umywalki, zlewozmywaki itp.), a na zewnątrz (zwykle na dachu)  wywiewka. Z przyborów ścieki odprowadzane są poprzez podejścia kanalizacyjne do pionów, a następnie do przewodów odpływowych, zwanych też poziomami, i w końcu do sieci kanalizacyjnej, szamba lub oczyszczalni.  
System tworzą proste odcinki rur i kształtki (kolana, złączki, trójniki i czwórniki) służące do zmiany kierunku instalacji lub łączenia przewodów. Do systemu należą również syfony (każdy przybór sanitarny musi mieć oddzielny syfon), czyszczaki (rewizje) i wywiewki wentylacyjne. Można jeszcze do niego zaliczyć systemy mocowań poszczególnych elementów instalacji kanalizacyjnej.

Projekt

W projekcie instalacji kanalizacyjnej powinny być określone wszystkie parametry niezbędne do jej wykonania, a potem sprawnego działania: średnice przewodów i sposoby ich prowadzenia, długości podejść, spadki przewodów, miejsca umieszczania rewizji itp. Projekt powinien być wykonany przez inżyniera-instalatora. Czasem autor projektu jest także jego wykonawcą.
W praktyce nierzadko instalacje kanalizacyjne wykonuje się bez projektu, ale i wtedy trzeba to zrobić zgodnie z obowiązującymi normami.

Instalacja kanalizacji wewnętrznej składa sie z podejść kanalizacyjnych, pionów i poziomów kanalizacyjnych. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Z jakich materiałów?

Materiał na instalację kanalizacyjną powinien być odporny na korozję. Rury, a zwłaszcza ich połączenia, muszą być szczelne. Kiedyś używało się żeliwa i kamionki. Dziś w domach jednorodzinnych instalacje kanalizacyjne najczęściej wykonuje się z tworzyw sztucznych: PCW i jego odmian, polipropylenu (PP), polietylenu (PE).

Instalacje kanalizacyjne w domach jednorodzinnych najczęściej wykonuje się z PCW i jego odmian. Autor: Grzegorz Otwinowski		Miska ustępowa powinna mieć oddzielne podejście, oddalone od pionu nie więcej niż 2,5 m. Autor: Wiesław Rudolf

Dlaczego tworzywa?

Instalacje kanalizacyjne najchętniej wykonywane są z tworzywa, bo:
- ma ono małe opory przepływu (mały współczynnik chropowatości);
- jest lekkie, więc łatwo się je transportuje;
- instalację montuje się łatwo i szybko; 
- rury są odporne na działanie chemikaliów używanych w gospodarstwie domowym;
- nie korodują.
Najpoważniejszą wadą tworzywa jest ograniczona odporność termiczna. Dlatego temperatura ścieków nie powinna być wyższa niż 60°C. Oczywiście chwilowo rury z tworzywa wytrzymują temperaturę nawet do 90°C, ale nie powinny być narażone na jej działanie przez dłuższy czas.

Jaka średnica?

W budownictwie jednorodzinnym najczęściej stosowane są przewody o średnicy: 50, 75, 100 i 150 mm (według norm i tradycji, w projektach często jeszcze średnice przewodów kanalizacyjnych podaje się w metrach, a więc odpowiednio 0,05, 0,075, 0,1, 0,15 m). Syfony niektórych urządzeń sanitarnych (na przykład umywalki) mają średnicę 32 mm, dlatego do wykonania odpływów  używa się przewodów o takiej właśnie średnicy.

Jak łączyć?

Połączenia mogą być rozłączne i nierozłączne. Sposób łączenia zależy od rodzaju materiału użytego na instalację. Najpopularniejsze są połączenia kielichowe. Bosy koniec rury (bez kielicha – rozszerzenia) wkłada się w kielich drugiej rury. Jeśli rury są bezkielichowe, funkcję kielicha pełni odpowiednia złączka. Połączenie uszczelnia się gumową uszczelką (rozłączne) lub klei (nierozłączne). Warstwa kleju stanowi jednocześnie uszczelnienie.
Stosuje się także połączenia zgrzewane. Połączenia kielichowe materiałów innych niż tworzywo sztuczne (żeliwo, kamionka) uszczelnia się smołowanym sznurem konopnym, kitem asfaltowym lub cementem.
Montaż systemu musi być wykonany dokładnie według zaleceń producenta.
Jeśli instalację kanalizacyjną wykonuje się z tworzywa sztucznego (a tak w domach jednorodzinnych robi się najczęściej), trzeba uwzględnić, że rury wydłużają się pod wpływem wysokiej temperatury. Przyjmuje się, że połączenie kielichowe z gumową uszczelką kompensuje wydłużenie liniowe do 10 mm. Gdy połączenia są klejone, trzeba stosować kształtki kompensacyjne (kielich z pierścieniem gumowym).

Najpopularniejsze i najprostsze sa połączenia kielichowe. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki		Połączenia kielichowe materiałów innych niż tworzywo sztuczne (żeliwo, kamionka) uszczelnia się smołowanym sznurem konopnym, kitem asfaltowym lub cementem. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Jak układać?

Podejścia. Przybory sanitarne, takie jak zlewozmywaki, umywalki, wanny czy brodziki, mogą mieć wspólne podejście do pionu, pod warunkiem że każdy będzie miał osobny syfon. Oddzielne podejście – podłączone do najniżej położonego trójnika na kondygnacji – powinna mieć natomiast miska ustępowa. Długość podejścia, mierzona poziomo od pionu do syfonu, nie może przekraczać 2,5 m dla miski ustępowej i 3,5 m dla pozostałych przyborów sanitarnych. Jeśli odległość ta jest większa – na podejściu trzeba zamontować dodatkowy przewód wentylacyjny, by zapobiec wysysaniu wody z syfonu. Przewody powinny by ułożone z minimalnym spadkiem 2%.

Piony. Średnica pionu zależy głównie od ilości odprowadzanych nią ścieków, ale nie może być mniejsza od największej średnicy podejścia. Pion, do którego jest podłączona miska ustępowa, powinien mieć średnicę co najmniej 100 mm.
Rury można układać w bruzdach ściennych, ale wtedy nie powinny być zamurowane na stałe. Pionów z tworzywa sztucznego nie należy prowadzić po wierzchu, gdyż odgłosy spływających nimi ścieków mogą być wtedy uciążliwe.

Poziomy (przewody odpływowe). Zbierają ścieki z pionów kanalizacyjnych i odprowadzają je do przykanalika, a dalej do sieci kanalizacyjnej lub zbiornika. Można je prowadzić:
- po wierzchu, wzdłuż ścian piwnic;
- w kanałach podłogowych;
- w gruncie pod podłogą piwnic lub podłogą na gruncie.
Zwykle układa się je wzdłuż najbliższej przegrody budowlanej. Wszystkie przewody układa się z takim samym spadkiem na całej długości. Wśród przewodów odpływowych wyróżnia się przewód główny i przewody drugorzędne. Każdy przewód drugorzędny powinien być oddzielnie podłączony do głównego, pod kątem nie większym niż 60°.
Poziome przewody kanalizacyjne trzeba zaopatrzyć w czyszczaki (rewizje). Zwykle umieszcza się je:
- co 15 m – dla rur o średnicy 100-150 mm;
- przed każdą zmianą kierunku przewodu poziomego.
Przewody w gruncie należy układać 10-20 cm poniżej strefy przemarzania, której głębokość zależnie od regionu kraju wynosi od 0,8 do 1,4 m.
Przykanalik (podłączenie kanalizacyjne). To przewód odprowadzający ścieki z domowej instalacji kanalizacyjnej do  kanału ulicznego (jeśli instalacja podłączona jest do lokalnej sieci kanalizacyjnej), bezodpływowego zbiornika na ścieki lub przydomowej oczyszczalni.
Przykanalik powinien mieć średnicę co najmniej równą lub większą od średnicy największego przewodu odpływowego – w domach jednorodzinnych zwykle wynosi ona 150 mm. Układa się go z takim samym minimalnym spadkiem jak przewody odpływowe. Na przykanaliku, tuż przy budynku powinna być wykonana studzienka rewizyjna.

Pion, do którego jest podłączona miska ustępowa, powinien mieć średnicę co najmniej 100 mm. Autor: Wiesław Rudolf		Rury kanalizacyjne można układać w bruzdach ściennych... Autor: Wiesław Rudolf		...lub prowadzić po wierzchu, ale gdy są wykonane z tworzywa, odgłosy spływających nimi ścieków mogą być wtedy uciążliwe. Autor: Krzysztof Zasuwik

Przewody odpływowe często prowadzi się w gruncie, pod podłogą piwnic lub podłogą na gruncie. Autor: Leszek Łagoda		Przewody odpływowe zwykle układa się wzdłuż najbliższej przegrody budowlanej. Autor: Leszek Łagoda		Do zaślepionych końcówek pionów zostaną podłączone kolejne elementy wewnętrznej instalacji kanalizacyjnej. Autor: Wiesław Rudolf

 
  
Ważna rzecz – wentylacja
Przewody kanalizacyjne muszą być wentylowane. Zadaniem wentylacji jest połączenie instalacji z atmosferą, a zatem wyrównanie ciśnienia w rurach podczas ich pracy i przewietrzanie systemu. W przeciwnym razie na skutek podciśnienia powstającego w przewodach kanalizacyjnych podczas zrzutu ścieków, woda z syfonów może być wyssana do przewodów kanalizacyjnych, co spowoduje przedostawanie się nieprzyjemnych zapachów do pomieszczeń.
Wentylowanie instalacji kanalizacyjnej odbywa się przez wywiewki zainstalowane na zakończeniach pionów kanalizacyjnych, wyprowadzonych ponad dach. Średnica wywiewki powinna być 50-100 mm większa od średnicy pionu. Jeśli z jakichś powodów zakończenie pionu wywiewką nie jest możliwe, można zainstalować zawór napowietrzający wewnątrz budynku, nad najwyżej położonym przyborem sanitarnym. Ale co najmniej jeden pion, zwykle ostatni, licząc od przykanalika, powinien być wyprowadzony ponad dach.

Uwaga! Wentylacja kanalizacyjna nie może być połączona z wentylacją grawitacyjną pomieszczeń mieszkalnych, gdyż mogłoby to powodować przedostawanie się wyziewów z kanalizacji do wnętrza domu.

6 zasad, o których musisz pamiętać, wykonując kanalizację
1. Wszystkie rury powinny być poprowadzone możliwie najkrótszą drogą.
2. Przewodów instalacji kanalizacyjnej nie można prowadzić nad przewodami gazowymi i elektrycznymi.
3. Przewody poziome (podejścia i przewody odpływowe) trzeba układać co najmniej z minimalnym wymaganym spadkiem, aby miały możliwość samooczyszczania (dla przewodu średnicy 100 mm minimalny spadek wynosi 2%).
4. Rury należy układać kielichem w kierunku przeciwnym do spływu ścieków.
5. Każdy następny element instalacji, patrząc od przyboru do przewodu odpływowego, musi mieć średnicę co najmniej równą średnicy poprzedniego elementu lub większą.
6. Przewody kanalizacyjne powinno się prowadzić przez pomieszczenia, w których temperatura nie spada poniżej 5°C i nie jest wyższa niż 40°C. W przeciwnym razie przewód trzeba zaizolować.