Czy twój dom ci nie szkodzi?

Zmęczenie czy nie najlepsze samopoczucie przypisujemy zwykle przepracowaniu lub zmianom pogody. I często mamy rację. Przyczyna jednak może tkwić również w domu, w którym mieszkamy. Warto sprawdzić, czy tak nie jest, odpowiadając sobie na pytania Przewodnika.

CZY WODA W TWOIM DOMU JEST ZDROWA?

Potrzebujesz około 250 litrów wody dziennie - do picia, przygotowania potraw, mycia czy prania. Bez względu na to, czy korzystasz z własnego ujęcia, czy z wodociągu - upewnij się, że woda jest czysta i zdrowa.
Szkodliwe zanieczyszczenia
Jeśli w wodzie pitnej niektórych substancji jest więcej, niż przewidują normy, może ona szkodzić twojemu zdrowiu.
Nadmiar żelaza i manganu sprzyja próchnicy zębów i schorzeniom układu krążenia.
Za duża ilość glinu może powodować zanik pigmentu w skórze oraz przyspieszać rozwój choroby Alzheimera.
Związki chloru mogą drażnić skórę i śluzówki, powodować bóle głowy, nudności, a u osób długotrwale narażonych na ich działanie - uszkodzenia nerek i wątroby, a nawet raka.
Nadmiar fluoru jest rakotwórczy i powoduje przedwczesne starzenie się.
Niedotlenienie krwi u niemowląt czy rak żołądka u dorosłych mogą być skutkiem picia wody o podwyższonym stężeniu azotanów. Powszechnie używane detergenty, gdy występują w nadmiarze w wodzie pitnej, mogą powodować podrażnienia skóry, ograniczenie aktywności wątroby i centralnego układu nerwowego, a także przewlekłe zatrucia.
Fenole drażnią skórę i górne drogi oddechowe. Gdy w wodzie pitnej znajdą się zanieczyszczenia bakteriologiczne (na przykład bakterie grupy Coli), mogą one powodować infekcje i choroby układu pokarmowego.

Autor: THE STOCK MARKET

Zbadaj swoją wodę, jeśli:
- niepokoi cię jej smak,
- jest mętna,
- ma nieprzyjemny zapach,
- po umyciu masz podrażnioną skórę,
- na wannie lub umywalce, a także na wypranych rzeczach zostają rdzawe ślady.
Gdzie zbadać wodę?
- Analizy jakości wody wykonują: stacje sanitarno-epidemiologiczne oraz laboratoria - prywatne lub na wyższych uczelniach.
- Wypełniając odpowiedni formularz lub podpisując zlecenie wykonania badań, trzeba określić zakres potrzebnych analiz: bakteriologiczne, chemiczne lub pełne - czyli obydwa; pracownicy laboratorium pomogą ci podjąć decyzję.
- Próbkę wody do badania musisz pobrać sam. W laboratorium wydadzą ci specjalny pojemnik (czasem za kaucją 10-20 złotych, zwracaną po wykonaniu badania) i powiedzą, jak to zrobić. 
- Po 7-10 dniach od odniesienia pojemnika z próbką do laboratorium możesz odebrać wyniki analiz.
Koszt badania. Pełne badanie w sanepidzie - około 160 złotych. Opłaty w innych placówkach są zbliżone. Pobierane są albo przed oddaniem próbek, albo przy odbieraniu wyników analiz.

		Wynik badania wody wskazuje, czy i jakie filtry trzeba zastosować.

Gdy masz wyniki badań:

Na formularzu, który otrzymasz z laboratorium, obok oznaczonej zawartości związku w wodzie podana jest jego zawartość dopuszczalna. Od razu zobaczysz, czy czegoś nie jest za dużo.
- Gdy zbadana woda nie zawiera nadmiaru szkodliwych substancji, możesz ją pić bez obaw o swoje zdrowie.

- Gdy nie odpowiada ci jej smak, możesz poprawić go, stosując odpowiednie filtry. Możesz też - choć to uciążliwe - korzystać z ujęć wody oligoceńskiej.
- Jeśli badania wykazują, że woda nie spełnia norm, dla własnego zdrowia warto zadbać o jej uzdatnienie.
Do rodzaju zanieczyszczenia i jego ilości dobiera się odpowiedni rodzaj filtra lub filtrów. Jaki - zapytaj wykwalifikowanego handlowca w sklepie z filtrami lub skorzystaj z naszych rad w Muratorze 12/2000.
Gdy korzystasz z wodociągu - zgłoś zakładom wodociągowym, że badania zlecone przez ciebie wskazują na zanieczyszczenie wody. Może to być tylko chwilowe, ale zawsze warto sprawdzić.

Woda w opinii fachowca (dr Dariusz Dmochowski, pracownik naukowy Politechniki Warszawskiej)

Woda z wodociągów komunalnych, choć zwykle nie jest smaczna, nie zawiera substancji szkodliwych i toksycznych w stężeniach będących zagrożeniem dla zdrowia i życia ludzi. Gorzej z własnymi ujęciami - nie zawsze krystalicznie czysta i smaczna woda spełnia normy. Woda, która jest przeznaczona do picia, a nie odpowiada normom, musi być uzdatniona. Ten, kto korzysta  z własnego ujęcia, powinien okresowo zlecać badanie wody, jej jakość może bowiem ulegać zmianom.

 

Niesmaczną wodę można zastąpić wodą z pewnego źródła. Jeśli takiego nie ma w twojej miejscowości, zostaje ci kupowanie wody butelkowanej lub uzdatnianie wody.		Filtr poprawiający jakość wody można zainstalować na przykład pod zlewozmywakiem.

CZY POWIETRZE W TWOIM DOMU JEST CZYSTE? Większą część doby spędzasz w zamkniętych pomieszczeniach, z czego blisko 12 godzin we własnym domu. Dlatego jakość powietrza w jego wnętrzu powinna być dla Ciebie równie ważna, jak jakość wody do picia.
Zwróć uwagę na następujące objawy u siebie i bliskich:

- częste bóle lub zawroty głowy,
- łzawienie,
- zmęczenie i senność,
- kłopoty z koncentracją.

Jeśli objawy te pojawiają się w domu, a ustępują po wyjściu z niego, sprawdź:
- czy na szybach nie skrapala się woda, a na ścianach nie pojawia się pleśń
- czy kominy dobrze działają,
- czy materiały budowlane, wykończeniowe lub meble nie są szkodliwe.
Nawet wtedy, kiedy wszystko jest w porządku, kontrolę domu zacznij od sprawdzenia instalacji
gazowej.

Czy instalacja gazowa jest szczelna?
Każdy wie, że z gazem trzeba postępować ostrożnie. Ani przewodów instalacji gazowej, ani urządzeń do niej podłączonych nie wolno samodzielnie przerabiać - do tego potrzebny jest fachowiec z uprawnieniami. Jeśli zrobisz to we własnym zakresie - nawet gdy jest to tylko wymiana kuchenki - sam sobie stwarzasz zagrożenie, a dodatkowo - tracisz gwarancję na nowy sprzęt.
Nieszczelność przewodów instalacji gazowej lub urządzeń zasilanych gazem to skutek zużycia, uszkodzeń (na przykład podczas remontu) albo niewłaściwej eksploatacji.


Wybuchowy problem
Gaz ziemny jest bezbarwny i bezwonny - trudno więc go wykryć. Obecność gazu płynnego można wyczuć po zapachu.
Wbrew pokutującemu jeszcze przekonaniu nie grozi nam zatrucie gazem, natomiast istnieje niebezpieczeństwo wybuchu. Skutki takich wybuchów można często oglądać w wiadomościach telewizyjnych.  Kto sprawdzi instalację gazową?
Jeśli obawiasz się, że instalacja gazowa w twoim domu może być nieszczelna, wezwij gazownika, by przeprowadził próbę jej szczelności. Z reguły zajmują się tym prywatne firmy, których adresy i telefony można znaleźć w gazecie, książce telefonicznej lub w Internecie.
Koszt próby - około 120 złotych.

W razie uszkodzenia instalacji gazowej uzasadnione jest wezwanie pogotowia gazowego (tel. 992).
Uwaga: pogotowie gazowe przeważnie nie przyjmuje zgłoszeń z domów jednorodzinnych. Wtedy pozostaje zakręcić główny zawór gazu (znajduje się przy gazomierzu) i... wezwać gazownika
Domowym  sposobem...
...można wykryć nieszczelności przewodów gazowych, smarując je wodą z dużą ilością płynu do mycia naczyń. Szczególnie starannie sprawdź połączenia. Jeśli gdziekolwiek pojawią się pęcherzyki gazu - instalacja nie jest szczelna: wezwij fachowca.

Nieszczelności instalacji powstają najczęściej w miejscach podłączeń urządzeń gazowych.

Czy kominy dobrze działają?

Przyczyną pogorszenia jakości powietrza w domu może być źle wykonany, albo niewłaściwie eksploatowany komin: spalinowy, dymowy lub wentylacyjny (częściej określany mianem kanału wentylacyjnego). Komin może być zatkany lub nieszczelny.
Gdy masz jakiekolwiek wątpliwości, dla własnego bezpieczeństwa sprawdź to.
Przynajmniej raz w roku przewody kominowe w domu muszą być sprawdzone przez kominiarza - nawet gdy nie ma żadnych niepokojących objawów.
Wezwij kominiarza, gdy tylko zauważysz:
- utrzymujący się w domu zapach spalin;
- cofanie się dymu z kominka;
- nadmierny, nieuzasadniony wzrost wilgotności powietrza.
Jeśli komin okaże się niesprawny, usuń przyczynę. Czasem wystarczy tylko czyszczenie - prosta i niedroga usługa. Ale nawet gdy konieczna okaże się kosztowna naprawa komina, nie warto na tym oszczędzać .

Usługa kominiarska

- Telefony do kominiarza możesz znaleźć w lokalnej gazecie, książce telefonicznej, Internecie. Możesz też zadzwonić do cechu kominiarzy.  
- Wyjaśnij przyczyny twojego niepokoju - ułatwi to kominiarzowi przygotowania.
- Upewnij się, czy kominiarz ma uprawnienia. Tylko opinia wystawiona przez fachowca "z papierami" jest ważna dla nadzoru budowlanego. 
- Po sprawdzeniu szczelności i drożności przewodów kominowych poproś o opinię kominiarską. Powinna być wystawiona w dwóch lub trzech egzemplarzach - jeden dla ciebie, jeden dla kominiarza, ewentualnie jeden dla urzędu.
- Koszt kontroli drożności i szczelności przewodów kominowych wraz z wystawieniem opinii kominiarskiej
to około 200 złotych.


Najskuteczniejsza jest profilaktyka

Jeśli chcesz uniknąć kłopotów z gazem:
- kupuj i podłączaj tylko urządzenia wyposażone w zabezpieczenia przeciwwypływowe gazu;
- zainstaluj detektor gazu - nie tylko informuje o nieszczelności, ale może też odcinać dopływ gazu do urządzeń nim zasilanych. Czy materiały budowlane bywają szkodliwe?

Budując dom z materiałów dopuszczonych do stosowania  w budownictwie, można być spokojnym, że z ich strony nie grozi nic złego. Jest wszakże jeden warunek - że materiały będą zastosowane zgodnie ze swoim przeznaczeniem i wbudowane zgodnie z instrukcją producenta.
Inna może być sytuacja osób mieszkających w domach, których nie budowały i w związku z tym nie wiedzą, z jakich źródeł pochodzą materiały budowlane i wykończeniowe, zastosowane w ich domu.
Jeszcze inaczej jest z meblami - kupujemy je, bo są ładne albo pasują do wnętrza. Niestety zdarzają się takie, do których produkcji użyto szkodliwych składników. Bywa też, że toksyczne substancje uwalniają się dopiero po latach korzystania z mebli czy wykładzin. 
Jedno jest pocieszające: zazwyczaj zagrożenia ze strony materiałów budowlanych i wykończeniowych są mniejsze, niż się powszechnie sądzi. Na przykład promieniowanie radioaktywne wielkiej płyty, do której produkcji użyto popiołów dymnicowych, okazuje się często mniejsze niż niektórych ścian ceramicznych, w powszechnej opinii uchodzących za idealnie "zdrowe".
Kieruj się własnym nosem
Jeśli niepokoi cię jakiś "chemiczny" zapach wyczuwalny w twoim nowym domu dłużej niż kilka dni od przeprowadzki, a w starym - od wniesienia nowych mebli, pomalowania ścian czy polakierowania podłóg - sprawdź, skąd ten zapach pochodzi i czy nie świadczy o obecności szkodliwych substancji.

Współczesnym materiałom, na przykład farbom stawia się dużo ostrzejsze wymagania niż dawniej. Stare powłoki i materiały usuwane podczas remontu mogą uwalniać szkodliwe substancje.

Jak zbadać powietrze w domu?
Jakość powietrza w budynkach przeznaczonych na pobyt ludzi musi odpowiadać normom. Gdy przypuszczasz, że jakieś materiały wykończeniowe czy sprzęty ci szkodzą - zamów badanie jakości powietrza wewnętrznego. Badania takie wykonują wojewódzkie oddziały sanepidu, prywatne laboratoria lub placówki badawcze niektórych wyższych uczelni.
- Składając podanie, określ zakres analiz (pomogą ci w tym pracownicy laboratorium). Pamiętaj, że podczas badań oznaczane są tylko niektóre, najczęściej występujące lub najbardziej niebezpieczne związki.
- Badania trwają 3-4 doby i nie przeszkadzają w normalnym życiu domowników. W tym czasie pracownicy laboratorium muszą kilkakrotnie sprawdzić aparaturę badawczą, ustawioną w twoim domu. 
- Po 7-14 dniach od zakończenia pomiarów możesz odebrać wyniki. Najczęściej od razu na miejscu pomogą ci je zinterpretować.
Koszt badań - 1800-2000 złotych (Warszawa).
Jeśli wyniki są złe...
...pracownicy laboratorium pomogą ci znaleźć główne źródło zanieczyszczeń. Jeśli to tylko możliwe - usuń je (zeskrob ze ścian szkodliwą farbę, zedrzyj tapetę, pozbądź się "trującego" mebla).
Co jeszcze może szkodzić?
- Zbyt duża wilgotność może być przyczyną rozwoju pleśni - jest to przeważnie skutek niewłaściwie działającej wentylacji.
Rada: przede wszystkim popraw wentylację - sprawdź stan kanałów wentylacyjnych, zainstaluj na kratkach wentylatory, a w oknach nawiewniki. Zanim to wszystko zrobisz, częściej niż dotąd wietrz pomieszczenia.

- Zbyt mała wilgotność - to przyczyna wysuszenia śluzówek nosa i gardła oraz podrażnień skóry. Jest to zazwyczaj skutek przegrzewania pomieszczeń.
Rada: załóż zawory termostatyczne przy grzejnikach (koszt: 30-50 zł/szt.), pozwolą na precyzyjne regulowanie temperatury; kup nawilżacz (koszt: 300-1000 zł), podniesie poziom wilgotności powietrza w pomieszczeniu.



- Kurz i obecne w nim mikroorganizmy (przede wszystkim roztocza) mogą szkodzić alergikom.
Rada: wyeliminuj siedliska kurzu (wykładziny, dywany, ciężkie zasłony), kup oczyszczacz, który będzie filtrował powietrze, używaj odkurzacza wodnego albo zainstaluj w domu odkurzacz centralny.



- Radon - w niektórych okolicach Polski (głównie na Pogórzu) ten naturalny gazowy składnik skorupy ziemskiej może gromadzić się w budynkach. Produkty jego promieniotwórczego rozpadu mogą zagrażać zdrowiu mieszkańców zwłaszcza takich budynków, które są źle wentylowane.
Rada: możesz określić stężenie radonu w pomieszczeniach, zlecając badanie Centralnemu Laboratorium Ochrony Radiologicznej. Koszt około 300 zł.
Więcej o radonie dowiesz się z Muratora 2/2001.

Jeśli palisz...
... pamiętaj, że w skład dymu papierosowego wchodzi ponad tysiąc substancji, w większości szkodliwych dla zdrowia. Dym papierosowy wpływa zarówno na zdrowie osób palących, jak i znajdujących się w ich otoczeniu biernych palaczy. Działa drażniąco na oczy, nos i gardło, jest rakotwórczy. Jeśli już musisz, pal na zewnątrz lub w dobrze wentylowanych pomieszczeniach.



CZY PROMIENIOWANIE W TWOIM DOMU JEST SZKODLIWE?
Przez słowo promieniowanie rozumiemy zazwyczaj rozmaite oddziaływania, których nie można wyczuć ani zobaczyć, a które mogą mieć wpływ na nasze zdrowie.
W polu elektromagnetycznym

Przewody i urządzenia, przez które płynie prąd, wytwarzają pole elektromagnetyczne o większym lub mniejszym zasięgu. Pole to jest więc obecne wszędzie, choć ma różne natężenie.
Na twoje zdrowie mogą wpływać urządzenia znajdujące się poza domem:
- stacje transformatorowe znajdujące się w sąsiednim pomieszczeniu, za ścianą - wytwarzające głównie pole magnetyczne; 
- linie wysokiego napięcia przebiegające w pobliżu twojego domu, emitujące pola elektryczne i magnetyczne.
Twoje najbliższe otoczenie też może stwarzać zagrożenia. Pole elektromagnetyczne wytwarzane przez domowe urządzenia elektryczne może mieć niekorzystny wpływ na zdrowie osób, które przez znaczną część doby przebywają (pracują lub śpią) w jego zasięgu.

W pobliżu linii wysokiego napięcia w obszarze podwyższonego natężenia pola może się znaleźć cały dom.		Natężenie pola jest większe w miejscach nagromadzenia urządzeń elektrycznych.

Czy pola są groźne?
Istnieją dowody na to, że nawet słabe pola magnetyczne są szkodliwe, zwłaszcza dla dzieci. U osób wrażliwych mogą wywoływać bóle głowy, rozdrażnienie i bezsenność, a także wzrost ciśnienia krwi. Nie dowiedziono natomiast, że długotrwałe narażenie na działanie słabych pól magnetycznych powoduje wzrost zachorowań na raka. Dopóki nauka nie da jednoznacznej odpowiedzi, ostrożność nie zaszkodzi.
Wielkością, za pomocą której określa się natężenie pola magnetycznego, jest indukcja magnetyczna, podawana w mikroteslach (µT). Dobrze, gdy indukcja nie przekracza 0,3 µT - umownej "granicy bezpieczeństwa".

Rady
- Unikaj działek i domów położonych w pobliżu linii wysokiego napięcia.
- Zanim zaczniesz budować, sprawdź w urzędzie, czy w planach zagospodarowania przestrzennego, w pobliżu twojego domu nie jest przewidziana budowa takiej linii.
- Jeśli nie możesz się przeprowadzić, zastosuj specjalne ekrany chroniące dom. Ekrany ustaw jak najbliżej urządzenia wytwarzającego promieniowanie lub wewnątrz pomieszczenia (na ścianie, suficie, podłodze), oddzielając je w ten sposób od źródła promieniowania. Szczegóły znajdziesz w Muratorze 6/99.
Jakie jest pole?  

- Wewnątrz domu - możesz zbadać samodzielenie
Umieść miernik indukcji magnetycznej w badanym miejscu, włącz i odczytaj wynik. Gdy przekroczy 0,3 µT, znajdujesz się w strefie podwyższonego ryzyka. Mierniki są dość drogie, dlatego zwykle taniej jest zlecić wykonanie pomiarów firmie.

- Wokół domu - zleć badanie firmie 
Zwróć się do oddziału Instytutu Energetyki. Pomiary trwają jeden dzień, a na wyniki poczekasz od tygodnia do dwóch. Koszt zależy przede wszystkim od powierzchni terenu, jaki ma być zbadany (ty decydujesz) i wynosi zwykle 1500-2000 złotych. Firmy prywatne świadczą usługi pomiarowe znacznie taniej, ale niełatwo je znaleźć. Uwaga: sanepid zwykle nie bada pól o częstotliwości 50 Hz w domach prywatnych.
Promieniowanie mikrofalowe

Jest niebezpieczne dla ludzi i zwierząt. Powoduje nieodwracalne zmiany w organizmie. W domu jego źródłem mogą być uszkodzone kuchenki mikrofalowe, a także telefony komórkowe.  Poziom promieniowania mikrofalowego można sprawdzić za pomocą specjalnego miernika.
Usługę taką najłatwiej zamówić w serwisach sprzętu gospodarstwa domowego.

		Według obiegowej opinii kot chętnie śpi na "żyłach wodnych", podobnie jak mrówki chętniej budują w takich miejscach mrowiska. Pies - przeciwnie nawet się nie położy na miejscu oddziaływania "żyły wodnej".

Dom na "żyle wodnej"

Na dom, w którym mieszkasz, może oddziaływać pozytywna bądź negatywna energia Ziemi. Pole magnetyczne Ziemi w różnych miejscach ma różne natężenie. Jego zaburzenia (tak zwane zaburzenia geopatyczne) są źródłem "złej" energii. Przykładem mogą być tak zwane "żyły wodne".

Jak wykryć "żyłę"?
Umów się z różdżkarzem (inaczej radiestetą). W książce telefonicznej lub w Internecie można znaleźć telefony do specjalistów. Koszt badania domu (minimum 100 złotych) zależy od wielkości badanej powierzchni, stopnia trudności oraz warunków pracy różdżkarza.
Co może powodować "zła" energia...
...u ciebie lub bliskich:
- niespokojny sen,
- odczuwanie bez specjalnego powodu zimna lub gorąca,
- bóle głowy, zmęczenie i nerwowość,
- podatność na infekcje.

...w najbliższym otoczeniu:
- pękanie murów bez wyraźnej przyczyny,
- przyspieszoną korozję metali,
- psucie się urządzeń elektronicznych.
Rada
Zamiast spać na "żyle", lepiej przesunąć łóżko w inne miejsce. Jeśli nie ma gdzie - można zastosować specjalne ekrany, które powinien dobrać różdżkarz.

Fachowiec o polach (Prof. dr hab. inż. Józef Kalisz)

Mechanizmu oddziaływania słabych pól elektromagnetycznych na zdrowie ludzi nie udało się do tej pory  jednoznacznie określić. Istnieją jednak dowody na ich szkodliwość, uzyskane w wyniku badań epidemiologicznych. Badania i ich ocena są o tyle trudne, że wszystkie organizmy żywe, także ludzie, w pewnej mierze przystosowują się do zmian zachodzących w otoczeniu - gorszej wody, zanieczyszczenia powietrza, czy - być może - słabych pól. Nie należy zatem wpadać w panikę. Słabe pola, zazwyczaj występujące w naszych domach, są mniej szkodliwe od palenia papierosów.
Prawda czy nie
Nie wszyscy wierzą w istnienie zaburzeń geopatycznych. Nie da się ich zmierzyć, a odczuwają je jedynie nieliczni. Opinie są podzielone. Jedni twierdzą, że nie istnieją żadne racjonalne dowody na to, że "zła" bądź "dobra" energia Ziemi istnieje i ma wpływ na nasze zdrowie i samopoczucie. Inni uważają, że w przyrodzie dowodów jest aż nadto, a spanie na "żyle" może mieć poważne następstwa zdrowotne. Istnieje pogląd, że zaburzenia geopatyczne szkodzą ludziom szczególnie wrażliwym na takie oddziaływania, w tym radiestetom.

Autorzy zdjęć: Benny Epsten, ELECTROLUX, Magdalena Kosińska, Wojciech Kryński, Grzegorz Otwinowski, Wiesław Rudolf, Krzysztof Zasuwik.