Fundamenty. Ile kosztuje dom

Z fundamentów nie można zrezygnować, bo to na nich spoczywa cała konstrukcja domu. O tym, z czego i jak będą zbudowane, decyduje projektant konstrukcji. Czy warto zatem interesować się tym, co mamy do wyboru? Warto, bo często kupujemy projekt gotowy, który wymaga adaptacji do warunków gruntowych, jakie panują na naszej działce.

Sprawdziliśmy, ile kosztuje fundament domu parterowego o powierzchni 88 m². Porównaliśmy koszty trzech rozwiązań:
- zbrojone ławy betonowe i ściany fundamentowe murowane z bloczków betonowych – fundament zaproponowany przez projektanta;
- żelbetowa płyta fundamentowa – alternatywne rozwiązanie zaproponowane przez konstruktora;
- monolityczny fundament betonowy – rozwiązanie popularne na budowach prowadzonych sposobem gospodarczym. 
Ponieważ płyta fundamentowa stanowi zarówno fundament, jak i podłogę na gruncie, w każdym wariancie porównaliśmy prace prowadzone do poziomu podłogi parteru. W projekcie domu założono, że znajduje się ona 35 cm ponad gruntem.
Niezależnie od wybranego rozwiązania z powierzchni gruntu, na którym stanie dom, zawsze trzeba zdjąć ziemię roślinną (humus) – założyliśmy, że jest to warstwa grubości 30 cm.

Dom murowany o powierzchni 88 m² – taki przyjęliśmy do naszych obliczeń. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Rzut fundamentów – według projektu gotowego. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Jak głęboko fundament
O tym, na jakiej głębokości buduje się fundamenty domu bez piwnic, decyduje:
- zasięg strefy przemarzania – w gruntach wysadzinowych, czyli zawierających ponad 10% drobnych cząstek (mniejszych niż 0,02 mm), ławy fundamentowe muszą się zaczynać poniżej strefy przemarzania – na przykład w centralnej Polsce minimalna głębokość to 1 m. Jedynie w piaskach fundament może być płycej;
- poziom wody gruntowej – ulega wahaniom i różnica wysokości może wynosić nawet 1 m. Fundamenty będą bezpieczne, jeśli woda znajdzie się co najmniej 1 m pod nimi.

Ławy i ściany fundamentowe

Jest to rozwiązanie najczęściej proponowane przez projektantów – można je znaleźć w każdym projekcie gotowym. W większości regionów Polski wystarczy zagłębić fundament 1 m poniżej poziomu gruntu. Najpierw zdejmuje się humus, a potem robi wykop na głębokość 80 cm. Uzyskuje się wtedy dodatkowe 10 cm na podbudowę z chudego betonu.  Dno wykopu musi być o 30 cm szersze niż ława, aby mógł tam stanąć murarz wznoszący ścianę fundamentową z bloczków betonowych. Od zewnątrz ściany są ocieplone i zaizolowane przed wilgocią. Podłoga parteru to podłoga na gruncie.

Przekrój przez fundamenty. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Płyta fundamentowa
Ten fundament znajduje się praktycznie na powierzchni gruntu. Rozwiązanie to upowszechniło się jedynie w Skandynawii, gdzie popularne są lekkie domy drewniane. Zdecydowaną jego zaletą jest ograniczenie w wielu wypadkach robót ziemnych jedynie do zdjęcia ziemi roślinnej. Jednak aby chronić fundamenty przed wysadzinami mrozowymi, w miejscu posadowienia płyty wymienia się warstwę gruntu na tłuczeń lub żwir i dobrze go zagęszcza. Pod nasz parterowy dom wystarczyła ocieplona twardym styropianem 18-centymetrowa płyta żelbetowa.
Płytę fundamentową można wykorzystać jako system grzewczy – na przykład rozmieszczając w niej kanały, przez które przepływa ciepłe powietrze (płyta Legalett).

Przekrój przez płytę fundamentową. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Fundament monolityczny
W tym rozwiązaniu wykop ma taką szerokość jak fundament – w naszym przykładzie jest to 50 cm. Ścianki wykopu osłania się folią, która ma ochronić świeżo ułożony beton przed mieszaniem się z gruntem i zbyt szybkim wyschnięciem. Ten fragment fundamentu, który musi się znaleźć nad gruntem, betonuje się w deskowaniu. Ponieważ nie robi się tu pionowej izolacji termicznej, trzeba zwiększyć jej grubość w podłodze na gruncie – zgodnie z obowiązującą normą dodatkowe ocieplenie należy ułożyć wzdłuż ścian zewnętrznych w pasie szerokości 1 m.
Na taki fundament decydują się inwestorzy budujący domy na suchych gruntach spoistych.

Przekrój przez fundament monolityczny. Autor: Agnieszka Sternicka , Marek Sternicki

Porównanie kosztów
Najdroższym rozwiązaniem pod nasz parterowy murowany dom jest płyta fundamentowa. Jest ona droższa o 37% od najtańszego fundamentu monolitycznego i o 28% od tradycyjnych ław ze ścianą fundamentową, oczywiście po uwzględnieniu w całkowitych kosztach także podłogi parteru. Jeśli porówna się jedynie koszty materiałów, różnice stają się jeszcze większe – za materiały na fundament monolityczny zapłacimy 60%, a za tradycyjny 66% tego, ile potrzebujemy na płytę fundamentową. Oczywiście gdyby warunki gruntowe były trudniejsze – na przykład byłby wysoki poziom wody gruntowej – wówczas płyta fundamentowa mogłaby się okazać bardziej konkurencyjnym rozwiązaniem.




Podsumowanie
Sprawdźmy, jak zmiana fundamentu wpływa na koszty (w %). 100% to u nas koszt fundamentu z projektu gotowego (ławy betonowe i ściany fundamentowe z bloczków betonowych). Porównamy z nim zaprojektowaną przez konstruktora płytę fundamentową i zaproponowany przez kierownika budowy fundament monolityczny.

Wykop. Choć w zestawieniu pierwszy i trzeci rodzaj fundamentu kosztują tyle samo, to wykop pod fundament monolityczny może być nieco droższy, gdyż często jest robiony ręcznie.
Konstrukcja. Najwięcej betonu potrzeba na zrobienie płyty, stąd jej koszt znacznie przewyższa pozostałe.

Izolacje cieplne i przeciwwilgociowe. Dużo wyższy koszt rozwiązania pierwszego nad pozostałymi wynika z ocieplenia ścian fundamentowych polistyrenem ekstrudowanym – droższym niż styropian wykorzystany do ocieplenia płyty fundamentowej i podłogi na gruncie przy fundamencie monolitycznym.

Podkład pod posadzkę parteru. Najdroższe jest rozwiązanie trzecie – droższe od pierwszego z powodu zwiększenia ocieplenia w pasie wzdłuż ścian zewnętrznych. Najkorzystniej wypada płyta, ponieważ tu dolicza się jedynie warstwę nad ociepleniem.

Obsypanie fundamentów. Podobnie jak przy wykopie z porównania wynika, że koszt we wszystkich rozwiązaniach jest taki sam. Jednak obsypanie płyty fundamentowej bywa zazwyczaj nieco droższe.